نیشابور

نِيشابور يکي از شهرهاي استان خراسان رضوي در شرق ايران مي‌باشد.اين شهر از مراکز فرهنگي، گردشگري، صنعتي و تاريخي استان خراسان رضوي و ايران است. شهر نيشابور مرکز شهرستان نيشابور است.
تاريخچه:بناي اين شهر را از شاهپور اول دانسته اند و آن را يکي از چهار شهر بزرگ خراسان قديم گفته اند. در دوره يزدگرد دوم (۴۳۸ – ۴۵۷ م .) نيشابور مدتي محل اقامت او بوده است . در دوره آخر حکومت ساسانيان ظاهراً نيشابور اهميت اولين را از دست داده است ،زيرا نام آن شهر به ندرت ديده مي شود. مسلمانان در حکومت عثمان بن عفان (۲۶-۳۵ ه” .ق.) به صلح بدانجا درآمدند. در دوره طاهريان و سامانيان نيشابور از نو موقعيت ديرين خود را به دست آورد. در اواخر حکومت مسعودغزنوي که سلجوقيان به مشرق ايران هجوم آوردند طغرل اين شهر را مقر خود ساخت . در دوره حکومت سنجر نيشابور مورد هجوم غزان واقع شد (۵۴۸ ه” .ق). ياقوت نويسد غزان هر که را در اين شهر يافتند کشتند و مال او راگرفتند و شهر را آتش زدند. سپس يکي از غلامان سنجر به نام مويد به نيشابور درآمد و مدرم را در يکي از محلات آن که شادياخ نام داشت سکونت داد و شهر را آبادان کرد و باروئي بر گرد آن برآورد. اندک اندک نيشابور آبادان مي شد که ديگر بار با هجوم مغولان (۶۱۸ ه” .ق.)ويران گرديد. ياقوت که خود معاصر با مغولان بوده است چنين آرد: در حمله مغول مردمي که از شهرهاي خراسان گريخته بودند در نيشابور گرد آمدند و اين شهر را براي سکونت خود استوار ساختند. مغولان شهر را محاصره کردند. يکي از مردم نيشابور تيري افکند و داماد چنگيزخان را بکشت . چنگيزخان خود عازم تسخير نيشابور شد و اين شهر را بگرفت و مغولان هر موجود زنده که يافتند بکشتند و شهر را با خاک يکسان کردند. درباره جمعيت نيشابور در اين عهد سخن را به مبالغت کشانده اند چنانکه عده اي مردم شهر را دوهزارنوشته اند که پيداست بر اساسي نيست ولي هرگاه شمار مردم مقيم آن را در عصر پس از غزان با مردمي که از شهرهاي مختلف خراسان بدانجا گريخته بودند در نظر گيريم عددي بزرگ خواهد شد. پس از حمله مغول ديگر هيچ گاه نيشابور نتوانست مقام گذشته خود را به دست آورد. گذشته از قبر خيام و شيخ عطار که در نزديکي اين شهر واقع است ، بناي امامزاده محروق را بايد نام برد. اين بنا از آثار قرن هشتم هجري است و گنبدي عالي و کاشي کاري هاي بسيار زيبا دارد.
موقعيت جغرافيايي:نيشابور يکي از شهرهاي مهم استان چهارم ايران است و محدود است از طرف شمال به کوه بينالود، از غرب به شهرستان سبزوار، از شرق به بخش فريمان از شهرستان مشهد و بخش کدکن از شهرستان تربت حيدريه و از جنوب به شهرستان کاشمر.
جمعيت:جمعيت اين شهر بنا بر سرشماري نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ برابر ۲۰۵,۹۷۲ نفر بوده‌است که پس از شهرهاي مشهد و سبزوار، سومين شهر پرجمعيت استان خراسان رضوي به شمار مي‌آيد و سي و هفتمين شهر پرجمعيت ايران به حساب مي‌آيد.
گويش:گويش اين شهر گويشي منحصر بفرد و خاص است.در اين گويش کلمات اصيل فارسي به وفور ديده مي‌شود.
نشريات:هفته نامه صبح نيشابور اولين نشريه محلي خراسان، هفته نامه شادياخ و هفته نامه خيام نامه در سطح محلي و استاني منتشر مي‌شوند.
مراکز علمي:دانشگاه علوم پزشکي نيشابورآموزشکده فني پسرانآموزشکده کشاورزي شهيد رجاييدانشکده پرستاريدانشکده هنردانشگاه آزاد اسلاميدانشگاه پيام نورانجمن سينماي جوانان ايران دفتر نيشابورپژوهش سراي دانش آموزي(پدان)سازمان مديريت صنعتيموسسه آموزشي زبانسراي تهران نمايندگي نيشابورمرکز تربيت معلم دانشور (آموزش عالي فرهنگيان)آموزشکده عالي فني و حرفه‌اي سما – واحد نيشابورآموزشکده فني وحرفه‌اي دختران نيشابور
گردشگري:نيشابور داراي بناهاي تاريخي و مراکز گردشگري زيادي است که از جمله مي‌توان به آرامگاه کمال‌الملک، آرامگاه خيام، آرامگاه عطار، امام‌زاده محروق وابراهيم، بي‌بي شطيطه، و قدمگاه نيشابور اشاره کرد. زيباترين گردشگاه‌هاي نيشابور در دامنه رشته‌کوه‌هاي البرز قرار دارند، از جمله مي‌توان به روستاهاي ديزباد، خرو، درود و حصار بوژان و غار و کوه ابراهيم ادهم در اطراف باغرود و همچنين اردوگاه تربيتي کشوري شهيدرجايي (باغرود) اشاره کرد. نيشابور بر سر راه تهران به مشهد واقع شده است و فاصله آن نسبت به شهرهاي اطراف به شرح زير است : تا تهران ۷۷۶، تا مشهد ۱۱۷ و تا سبزوار ۱۱۶ کيلومتر است.
ره‌آورد نيشابور:ريواسفيروزه‌ي نيشابورفرش دستي و قاليچه
مشاهير و برگزيدگان:خيامعطار نيشابوريفضل بن شاذانبي‌بي شطيطهاميد مجدپرويز مشکاتيانحسين صادقييغماي نيشابوريژوليده نيشابوريفريدون جنيديفريدون گرايليمحمد پروانهمحمد رضا شفيعي کدکنيژوليده نيشابوري
مشاهير مسافر قبل از حمله مغول:يزدگرد دومقباد پادشاه ساسانييزدگرد سومابومسلم خراسانيالمهدي خليفه عباسيهارون الرشيدابوتمام حبيب بن اوس الطاييعلي بن موسي الرضاديباجابن بابويهحسن صباحخواجه نظام الملکناصر خسروسلطان محمد خوارزمشاهمولويخواجه نصيرطوسيابوسعيد ابوالخيرامامزاده محروق
مشاهير مسافر معاصر:محمد حسين شهريارکمال‌الملکمحمد علي دادور فرهاد اصفهانيبي رياي گيلاني