بستک

بستک از شهرهاي استان هرمزگان، با قدمتي تاريخي، در قديم محلي براي استراحت کاروان‌ها بوده‌است. شهر بستک در منطقه‌اي کوهستاني قرار دارد که از شمال و غرب به استان فارس و از شرق و جنوب به استان هرمزگان متصل است. اين شهر مرکز شهرستان بستک است.جمعيت شهربستک طبق سرشماري عمومي نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵، برابر با ۹۰۱۹ نفر بوده‌است.اين شهر تا سال ۱۳۳۴ جزء استان فارس بوده‌است. بستک پيشينه تاريخي و سياسي طولاني دارد. داراي بيش از دويست روستا بوده، که در سال ۱۳۶۴ بخش وسيعي از روستاهاي منطقه‌اي به نام روئيدر از بستک جدا شد و به بخش خمير پيوند دادند و در سال ۱۳۷۰ تعدادي ديگر از روستاها در حوالي لمزان از بستک جدا شد. از اقسام خوردني‌هاي سنتي منطقه بستک و بخش‌هاي آن مهوه است که در جنوب ايران شهرت فراواني دارد. بعضي آنرا مهياوه نيز مي‌نامند.در امارت دبي يکي از اميرنشين‌هاي هفت‌گانه امارات متحده عربي محله‌اي وجود دارد که بنام محله «بستکيه» معروف است.مردم بستک به زبان لارستاني با گويش بستکي سخن مي‌گويند که از دسته زبانهاي پارسي جنوب غربي ايران است.
محدوده شهرستان بستکشهرستان بستک از شمال به لارستان، از جنوب به شهرستان گاوبندي و شهرستان بندر لنگه، از مغرب به شهرستان لامرد، و از سمت مشرق به شهرستان بندر عباس محدود مي‌گردد.
بررسيهاي جغرافياييطول جغرافيائي شهر بستک ۵۴ درجه و ۲۳ دقيقه و عرض آن ۲۷ درجه ۱۴ دقيقه‌است ارتفاعش از سطح دريا ۲۱۲۰ گز است. حدود وسعت شهرستان بستک با ۵۹/۵۵۲۵ کيلومتر مربع وسعت و در غرب استان هرمزگان در جنوب ايران واقع شده‌است. شهرستان بستک از شمال شهرستان لار، و از جنوب شهرستان بندر لنگه، واز مغرب شهرستان لامرد و از سمت مشرق به شهرستان بندر عباس محدود مي‌گردد.
تقسيمات سياسيبراساس جديدترين تقسيمات سياسي شهرستان بستک داراي سه بخش و ۹ دهستان و ۱۱۰ آبادي سکنه و ۴۰ پارجه آبادي خالي از سکنه‌است.بخش مرکزي به مرکزيت بستک مشتمل بردهستانهاي:گوده، دهتل، فتويه و بيش از ۴۰ روستاي بزرگ و کوچک.بخش کوخرد به مرکزيت دهستان کوخرد مشتمل بردهستانهاي: کوخرد و هرنگ و بيش از ۳ روستاي بزرگ و کوچک.بخش جناح به مرکزيت جناح مشتمل بردهستانهاي: فرامرزان، جناح و کمشک و بيش از ۳ روستاي بزرگ و کوچک.
وضعيت توپوگرافيشهرستان بستک از جمله ناهموارترين مناطق استان هرمزگان است به گونه‌اي که برخي از ناهموارترين وبلندترين ارتفاعات استان در اين شهرستان واقع شده‌است. دامنه ارتفاعات کمتر از ۱۰۰ متر تا بيش از ۲۰۰۰ متر تا ۳۰۰۰ متر، کوه گاه‌بست و کوه سياه در شمال شهرستان، و کوه ناخ و زنگارد در جنوب شرقي شهرستان، پراکندگي دارد که در اين ميان کمترين وسعت مربوط به طبقه ارتفاعي کمتر از ۱۰۰ متر با ۲? بوده و بيشتر آن مربوط به طبقه ارتفاعي ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر با ۲۴? است. همچنين ۱۵? وسعت بخش نيز در ارتفاعي بيش از ۱۰۰ متر قرار گرفته‌است.
موقعيت اقليميشهرستان بستک به علت نزديکي به خليج فارس ونزديکي به منطقه حاره وداشتن موقعيت کوهستاني، داراي ويژگيهاي اقليمي مخصوص به خود است، با توجه به موقعيت منطقه داراي آب وهواي گرم وخشک در تابستان، وسرد وخشک در زمستان است. شهرستان بستک به علت نزديکي به مدار خط السرطان داراي آب وهواي گرم وخشک به لحاظ تقسيم بندي اقليمي است. بر اساس اطلاعات موجود از ايستگاه جناح ميانگين درجه حرارت در طول دوره آماري ۵/۴۹ درجه سانتيگراد وحد اقل مطلق آن صفر درجه سانتيگراد است. اصولا آب وهواي منطقه گرم است. بنا براين منطقه «گرمسير» يا «گرمسيرات» ناميده شده‌است. قسمت اعظمي از روزها ي سال گرماي هوايش از حد مطلوب ومورد نياز يعني ۲۵ درجه‌است. به طوري که حدود ۳۰۰ روز از روزهاي سال از گرماي بيش از حد مطلوب برخوردار است.
بارندگي ورطوبت وروزهاي يخبنداندر تقسيمات اقليمي، شهر بستک داراي اقليمي گرم و خشک است. متوسط بارندگي سالانه حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ ميليمتر و دربعضي از سالها کمتر هم مي‌شود. حد اکثر بارندگي درماههاي تابستان ميزان رطوبت بطور چشم گيري افزايش مي‌يابد واين امر موجب مي‌شود که هوا دم کرده وطاقت فرسا گردد. ضمن اينکه رطوبت تابستان موجب تشکيل شبنم شحرگاه و مه صبحگاهي شده و به برکت آن گياهان اين منطقه خشک به حيات خود ادامه مي‌دهند. در زمستان در برخي مواقع از زمان در قله‌هاي برخي از کوه‌هاي شهرستان بست بستک مانند: قله کوه گاه‌بست و قله کوه ناخ يخ مي‌بندد، همچنين بر روي آبهايي که در ظرفهاي مکشوف و در اماکن باز گذاشته باشد نيز از شدت سرما يخ مي‌بندد.
پوشش گياهياغلب اراضي شهرستان بستک داراي قابليت مرتعي است ومناسب‌ترين اراضي جهت استفاده‌هاي مرتعي وبرداشت علوفه محسوب مي‌شوند. محدوديتهاي عمده اين اراضي شيب بسيار تند، فرسايش بسيار زياد محدوديت عمق خاک، پستي وبلندي وناهمواري، وجود سنگريزه، شوري وقليائيت، محدوديت آب زير زميني وخطرات سيل گيري است که با عملياتي همچون حفاظت از حوزه آبخيز، کنترل چرا، رعايت اصول مرتعداري، احياء وتوسعه مراتع، جلوگيري از فرسايش، تسطيح در قسمت خاکدار، احداث سيستم زهکشي، اصلاح اراضي تاءمين آب مورد نياز مي‌توان تاحد زيادي اين مشکلات را رفع نموده وبر توانمنديهاي اراضي افزود.
خدمات عمومي و زير بناييباتوجه به تقيسمات سياسي جديد وتشکيل سه بخش: کوخرد و مرکزي و جناح، بستک در شهرستان وقطب بندي سياسي در منطقه، خدمات عمومي وزير بنايي توزيع گرديده‌است. مطالعات انجام شده در خصوص نرخ باسوادي شهرستان بستک نشان مي‌دهد که براساس سر شماري عمومي سال ۱۳۷۵ شهرستان بستک داراي ۵/۷۵ در صد نرخ باسوادي در گروه مردان و ۹۲/۶۳ در صد نرخ باسوادي در گروه زنان بوده‌است. آمارهاي مربوط به وضعيت آموزش جمعيت روستايي شهرستان بستک گوياي اين مطلب است که ۹۴/۶۶ در صد جمعيت ۶ تا ۲۴ ساله شهرستان بستک در سال ۱۳۷۵ در حال تحصيل بوده‌اند. براساس آخرين سر شماري عمومي نفوس ومسکن ۱۳۷۵ خورشيدي جمعيت شهرستان بستک ۴۹۶۷۶ نفر گزارش کرده‌است.
مکانهاي تاريخي و مذهبي شهرستان بستک:
آرامگاه شيخ محمد صوفي – تسانآرامگاه شيخ حمزه ــ دهنگآرامگاه شيخ رستم – دهنگآرامگاه شيخ کمال الدين بهزاد – دهنگآرامگاه سيد قطب الدين – دهنگآرامگاه بي بي فاطمه قتال – دهنگآرامگاه شيخ مفتي – انوهآرامگاه سيد قطب الدين شيدا – انوهآرامگاه شيخ محمد زنگبار – فتويهآرامگاه شيخ عبد القاسم حضور – شيخ حضورآرامگاه سيد محمد سيد منصور ــ چاه بناردآرامگاه سيد عامر – چاه بناردآرامگاه امام زاده سيد کنچي – کنچيآرامگاه سيد محمد ابراهيم شاعر – دهتلآرامگاه شيخ احمد شيخ راشد ــ بستکآرامگاه مجموعه دو گنبدان (بقعه شيخ عبدالرحمن بزرگ و ملا اسماعيل و ملا عبدالواحد) ــ کوخردآرامگاه سيد مظفر سيد منصور – کوخردگردش گاه ناخريتفرج گاه نيدانهفت رشته قنات – دهنگپاراو کوخردــ کـوخـردتاق نه تا – ناخري (تاخ نه تا – ناخري)قبرستان تسانتنب پرگان (تمب پرگان) ــ دهنگتنب کوشک – دهنگچاهها و کانالهاي ساروجي – دهنگآسيابهاي آبي – تدرويهآسيابهاي آبي دامن – فاريابآسيابهاي کريکي – بستککانال آب معروف به ترنه ـــ دهستان کوخردآب گرم (آب باد) تدرويهآب گرم – فارياب سنگويهآب گرم – فتويهبازاربستکبر که آخوند – در شرق انوهکاروان سراي آخوند – در شرق انوهکاروانسراي بستک.كاروانسراى كوردان .کاروانسراي کوخرد.کاروانسراي لرد محيامسجد ملا محمد نامي – فتويهمکتب خانه نامي – فتويهمسجد جامع قديم بستک ــ بستکمسجد جامع بستکمسجد بن نادر ــ بستکمدرسه مصطفويه بستک – بستکقلعه شاه بنار – چاه بناردقلعه ايلود – ايلودقلعه سيبه ــ کوخردقلعه توصيله ــ کوخردقلعه آماج ــ کوخردبرج گري کوه – کوهيجحمام خان بستک ــ بستکحمام سيبه ــ کوخردشهرتاريخي ساساني (شهرسيبه) ــ کوخردخانه خان بستک ــ بستکمجموعه بازار قديم بستک ــ بستکسنگ نگاره‌ها – ده تلدوگنبدانحمام خاني بستکمخدان (بستک)مُخدانآسياب دومنکريکي