چناران

شهر چناران، تا چند سال پيش، از بخش هاي شهرستان مشهد محسوب مي شد. تاريخ اين شهر به تاريخ مشهد پيوند خورده است و براي پي بردن به تاريخ آن، بايد به مطالعه تاريخي شهر مشهد پرداخت.
از مكانهاي ديدني اين شهر برج تاريخي اردكان مي‌باشد. بناي اين برج كه ساخت آن در سال ۴۱۱ هـ. ق به پايان رسيده، بي ترديد يكي از مفاخر معماري و يكي از مواريث فرهنگي سرزمين ايران به حساب مي آبد.
ميل رادكان از سبك معماري خاصي برخوردار است و در عين سادگي، يكي از شاهكارهاي معماري ايران بعد از اسلام به حساب مي آيد وبلنداي آن كه بيش از ۳۵ متر است، نظر هر بيننده اي را به خود جلب مي كند. برج تاريخي اردكان از مكانهاي ديدني اين شهر است
کشاورزی و دام داری
در چناران به دليل وجود رودخانه‌ي كشف رود، بارندگی زياد و زمين حاصل‌خيز، كشاورزی رواج كامل دارد. آب كشاورزی از رودخانه، چاه و كاريز تأمين می شود و مهم ترين فرآورده های كشاورزی آن را، چغندرقند، گندم، جو،‌ و تره بار تشكيل می دهند. دام‌داری نيز از كارهای مهم مردم بوده و بيش تر دركنار كشاورزی رايج است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
نام اين ناحيه در گذشته های بسيار دور «رادكان» بوده و سپس «ارداك» خوانده شده و ظاهرا از سال ۱۳۳۸ هـ . ش، به چناران تبديل يافته و مركز آن رادكان تعيين شده است. از آن جا كه در دوران پيش از اسلام و هم چنين سده های نخست اسلامی «رادكان» بسيار آباد و پر رونق بوده و يكی از شهرهای چهارگانه توس به شمار می رفته و مردانی جوانمرد، نيك انديش و شجاع داشته است، آن را «رادكان» به معنی جايگاه جوانمرد خوانده‌اند. واژه «ارداک» نيز دارای معانی گوناگونی چون مکان مردان بزرگ، قرارگاه سپاهيان‌و نيز نام شخصی خاص است. بنای ارداك (چناران) را به اردا، موبد اردشير بابكان، كه پارسيان او را پيامبر دانسته اند و پدرش ويراف بوده نسبت می دهند. شايد اين موبد، موكل آتشكده اين ناحيه بوده و به همين جهت به آن ارداك گفته اند.تمامی سرزمين خراسان، از جمله ناحيه چناران در روزگار خلفای راشدين گشوده شده و پس از آن، امويان و عباسيان بر آن حكومت كرده اند. در ۱۲۹ هـ . ق، ابومسلم خراسانی از شهر مرو برخاست و خراسان از جمله رادكان و چناران را گشود. سپس طاهريان، صفاريان سيستان، سامانيان، غزنويان، سلجوقيان و خوارزمشاهيان بر اين ديار حكم رانده اند. آلب ارسلان سلجوقی در سال ۴۶۳ هـ . ق، فرزند خود ملكشاه را به وليعهدی خويش برگزيد و از خوارزم به رادكان آمده بزرگان، حاكمان و سرداران را در آن جا گرد آورد. وی با ساختن تختی از زر سرخ فرزند و وليعهد خويش را بر فراز آن نشانيد و فرمان داد كه بار ديگر، اميران و بزرگان با او بيعت كنند.با چيره گی مغولان بر سراسر خراسان در سال ۶۱۷ هـ . ق، سنتبای بهادر به دستور چنگيز مغول در ۶۱۷ هـ . ق، از راه توس، رهسپار رادكان شد و چون از النگ رادكان (چمن رادكان) خوشش آمد، آسيبی به ساكنان آن نرسانيد؛ تنها شماری سرباز در آن جا گذاشت و رهسپار خبوشان (قوچان) شد. بر اساس منابع تاريخی، هلاكوخان مغول نيز چند گاه به رادكان و چناران آمده و در آن جا اردو زده است. از سال ۶۴۱ هـ . ق، به بعد نيز حکومت های بزرگ و کوچکی چون ملك كرت در هرات، امراء سربداری (۷۳۷ هـ . ق) در سبزوار، طغا تيموريان (۷۳۷ هـ . ق) در جرجان، امراء جغتايی (۷۶۹ هـ . ق) در بلخ، تيموريان (۷۸۱ هـ . ق) و نيز اوزبك ها و صفويان بر اين سرزمين حكومت داشته اند. شاه عباس بزرگ صفوی (۹۹۶- ۱۰۳۸ هـ . ق) برای جلوگيری از تاخت و تاز تركان و اوزبكان، کردان جنگجو را از ولايت های باختری ايران به خراسان كوچ داد و پنج ولايت كرد نشين در مرز، از استرآباد تا چناران تشكيل داد.نادرشاه افشار‌ (۱۱۴۸- ۱۱۶۰ هـ . ق)، در روزگار فرمانروايی خود، خراسان، ‌از جمله چناران را در دست داشت و جانشينانش تا سال ۱۲۱۷ هـ . ق، بر اين سرزمين حكومت كردند. نادرشاه در چناران، مركزی برای پرورش اسب ايجاد كرده بود، كه از نژاد اسب عربی و ماديان خراسانی، بهترين اسب را پرورش می دادند. پس از افشاريان، تا سال ۱۲۴۸ هـ . ق، سرزمين پهناور خراسان به گونه ملوك الوايفی اداره می گشت و چندين طايفه از كردان، بر بخشی از آن، از جمله چناران و قوچان حكومت می كردند. ناصرالدين شاه قاجار نيز دوبار در فاصله سال های ۱۲۸۳ و ۱۳۰۰ هـ . ق به رادكان آمده و در اين زمان حاكم آن، محمد رضا خان رادكانی بوده و چناران تابع بلوك رادكان بوده است.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان چناران، با پهنه ای بيش از ۴هزار كيلومتر مربع، در شمال خاوری استان خراسان رضوي قرار دارد. اين شهرستان ازشمال به شهرستان درگز، از باختر به شهرستان قوچان، از خاور به شهرستان مشهد و از جنوب به شهرستان های نيشابور و مشهد محدود است. اين شهرستان با قرار گرفتن در ميانه دشت توس و كوه های هزار مسجد و بينالود، فاقد ناهمواری است. هوای چناران معتدل و خشك است، و بيش ترين درجه حرارت در تابستان ها به ۳۷ درجه بالای صفر و كم ترين آن،‌ در زمستان ها به ۱۵ درجه زير صفر می رسد. ميانگين بارندگی ساليانه اين شهر‌۲۵۰ ميلي‌متر است.