روستای گيلاركش

روستای گیلار کش که قدمتی بالغ بر ۵۰۰سال دارد از توابع پیرکوه در مسیر پیر کوه – وسمه جان – کمنی قرار داشته و بیشترین سهم باغات فندوق و خشکبار را به خود اختصاص داده است.این روستای زیبا و دیدنی سر شار ازچشمه ها و کوهسار بوده که در فصل بهار در نوع خود بی نظیر است. آب زلال و اعجاب انگیز جی کلیز – کوهپایه های روکوه دشت -علفزارهای گوچال – دامداری ناکاخانی – چراگاههای اشتر دشت و گیکول و سنگ چشمه – زرشک جنگلی لیه چاک – اربو حسی چال – آستانه پیلاسنگ از جمله مواردی است که می توان این روستا را متمایز از ديگر مناطق دیلمان دانست .
این روستا با تمامی مراتع از “لیاز دره” روستای” آسیابسر “تا کوله چا سر و رودخانه “خشکامکر ” روستای “کمنی” توسط حاج محمد ولی خان صمدی مقدم که فردی وارسته و عارف و از همرزمان میرزا کوچک خان جنگلی بودند از امیر شاهی و صوفی خان املشی به قیمت ۷۱۰ تومان خریداری می شود و اولین باغ فندق در” لیه چاک ” توسط این مرد دور اندیش با آوردن نهال فندق از الموت قزوین ایجاد می گردد و با آوردن آب چشمه “جی کلیز “به مسافت ۴۶۰۰ متر با کلنگ و ایجاد کانال آبیاری موجب تحولی شگرف در اقتصاد منطقه می شود .در حال حاضر طایفه های صمدی مقدم – یوسفی – مجیدی – احمدی – نوبخت – اشرف پور و… ساکن این روستا بوده و برخی نیز در زمستان به اطراف لنگرود روستاهای چنگل – تیکسر – برمه کوچ می کنند.این روستا مزین به نام شهید علی یوسفی بوده و مردم در مراسم روز عاشورا با عبور از این مزار شهید به سمت آستانه پیلا سنگ در لیه چاک حرکت کرده و به عزاداری می پردازند.
امامزاده و گورستان پلاسن گیلارکش مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان سیاهکل، بخش دیلمان، دهستان پیرکوه، روستای گیلارکش واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۶۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پناهگاه سنگی گیلارکش :
برای رفتن به سیاهکل، اگه از رشت حرکت کنیم باید به طرف شرق بریم. پنجاه کیلومتر که از مرکز استان فاصله بگیریم به سیاهکل می رسیم. از سیاهکل هم باید ۳۷ کیلومتر پشت سر بذاریم تا به روستای گیلارکش برسیم. منطقه ای کوهستانی با آب و هوای سردسیری. پناهگاه سنگی گیلارکش، در شمال روستای گیلارکش واقع شده که از توابع دهستان پیرکوهِ دیلمانِ و در سمت پایین روستا، در ارتفاع ۱۷۸۰ متری، روی دیواره ی صخره ای قرار داره. بنا به گفته ی اهالی محل در این دیواره صخره ای ، چندین سوراخ به ابعاد متفاوت وجود داشته که بر اثر زلزله ی سال ۶۹ بیشتر اونا بسته شد. این پناهگاه رو به سمت مشرق و مُشرف به رودخونه ی گیلارکش. آب این پناهگاه، از همین رودخونه ی گیلارکش تامین می شد. دهانه ی اصلی پناهگاه، یک و نیم متر عرض و حدود ۲ متر ارتفاع داره. درباره ی این پناهگاه پژوهش های همه جانبه صورت نگرفته و متاسفانه، چوپانان منطقه از این پناهگاه، استفاده ی موقت می کنن.