شهر فیرورق

جمعیت : ۸۲۶۰کد تلفن : ۴۶۲
فيرورق شهري است در بخش مرکزي شهرستان خوي در استان آذربايجان غربي ايران.جمعيت اين شهر در سال ۱۳۷۵ خورشيدي ۸۰۵۰ نفر سرشماري شد.و در سال ۱۳۸۶ در حدود ۱۱ هزار نفر برآورد مي‌شود.فيرورق در حدود ۸-۱۰ کيلومتري شمال غرب شهر خوي قرار گرفته و باغ هاي انبوه و طبيعتي سرسبز دارد. نام محلي اين شهر «پره» مي‌‌باشد. در آنجا آب فراوان است و باغداري رونق بسيار دارد. دره فيرورق (پره) که در آن پارک هايي نيز ساخته شده از دره‌هاي سرسبز شهرستان و تفرج‌گاه مردم در روزهاي تعطيل است. پارک جنگلي داغلارباغي (باغ کوهستان) نيز از اماکن ديدني اين شهر است.اين شهر داراي دانشگاه پيام نور است که از سال ۱۳۸۶ آغاز به پذيرش دانشجو کرده است. براي اين دانشگاه ۱۲ رشته به تصويب رسيده است.
تاريخچهوجود ويرانه‌هاي يک کاروانسراي قديمي در نزديکي فيرورق نشان مي‌دهد که اين منطقه در مسير کاروانرو قديمي قرار داشته است.اميران دُنبُلي که مدتي در اين منطقه حکومت راندند باغي به نام باغ هفت‌طبقه نيز در فيرورق ساختند. اين باغ که توسط محمدبيگ دنبلي پسر کوچک شهبازخان ساخته شده يکي از سکونت‌گاه‌هاي اميران دنبلي به‌شمار مي‌آمد.سکونت‌گاه مرتضي‌قلي خان دنبلي نيز مدتي در فيرورق بود. نادرشاه افشار پس از شکست دادن عثمانيان و بيرون راندن ايشان از تبريز در سال ۱۱۰۹ حکومت خوي را به مرتضي‌قلي خان که پسر بزرگ شهبازخان دنبلي واگذار نمود.حاج ميرزا محمدعلي موحد (۱۲۷۲ تبريز-۱۳۴۴ خوي، مدفون در بقعه شيخ نوايي) از فرهنگيان معروف منطقه، چند سال بعد از تاسيس مكتب‌خانه در زاويه مسجد شهانق به استخدام وزارت معارف درآمد و در سال ۱۳۰۵ روانه فيرورق گرديد و در آن‌جا مدرسه چهاركلاسه حكيم قطران را ايجاد نمود.
گذرى بر تاريخچه شهر فيرورق فيرورق از سه محله معروف و قديمي.پيره-ينگجه-تپه باشي كه هر كدام داراي كوچه ها و ميادين و محلاتي كوچك مانند.ميدان.سقاواباشي. حامام آلتي.يوخاري محله. آشاقي محله. ناخير كوچه سي محمد بيگ كوچه سي. نماز گاه.دانيخ قا پوسي و… تشكيل گرديده اند. در زمان شاه اسماعيل صفوي،ميان ايران وعثماني در منطقه چالدران در چند كيلومتري غرب فيرورق جنگ سختي در گرفت.سپاهيان شاه اسماعيل براي رسيدن به منطقه چالدران از جاده ابريشم كه ازفيرورق عبور مي كرد در حركت بودند. فرماندهي طلايه داران سپاه(پيره محمد استاجلو)سردار معروف شاه اسماعيل بودند كه در فيرورق و در كنار دو چشمه معروف و پرآب درمان بولاغي وشاه بولاغي كه معروف به <قلعه چه رضا>بود اردو زدند ومدت زيادي در آنجا ساكن شدند وجهت آباداني فيرورق خدمات زيادي انجام دادند كه از جمله آنها مي توان احداث حمام(محمد بيگ) كه بعدها به (حمام سيد)معروف شد را نام برد كه اين حمام در خيابان انقلاب فيرورق روبروي طاباغاباغي وجود دارد كه چند پله از سطح خيابان پايين تر و به سبك قديم و در زير زمين ساخته شده وهنوز نيز باقي وتا چند سال پيش قابل استفاده عموم بوده و اكنون بعلت امنيت جاني وديگر عوامل بسته شده و انتظار دارد مسولين محترم نسبت به مرمت اين بناي باستاني اقدام لازم انجام دهند. وهمچنين وجود ويرانه هاي يك كاروانسراي قديمي در نزديكي فيرورق نشان مي دهد كه اين شهر در مسير كاروان رو قديمي قرار داشته است،شهباز خان دنبلي پيش از عهده داري دفاع خوبي در برابر هجوم عثماني ها و كشته شدن در جنگ با آنها در سال۱۱۳۶هجري قمري مقيم انجا بود.محمد بيگ پسر كوچك شهباز خان دوم پسر عموي احمد خان دنبلي حكمران لايق وشايسته خوي باغ هفت طبقه اي در (پره) احداث كرده است واين شهر يكي از سكونتگاه هاي اميران دنبلي به شمار مي آيد.به نقل از كتاب هاي تاريخي محمد بيگ معادل بيست هزار تومان خرج خاكريزي طبقات وساختمان ديوار پيرامون طاباغا باغي كرد اما فرصت اتمام آن را نيافت در دو قسمت ديوار جنوبي دو قلعه كوچك جهت ديده باني ونگهباني ساخته سده بود اين باغ با اينكه مالك خصوصي داشته ودارد هم اكنون نيز در اختيار خانواده فروتن است از گردشگاه هاي شهر فيرورق مي باشد ودرياچه اي كوچك يا استخري در وسط آن قرار داشت كه متاسفانه از بين رفته وهم اكنون با اينكه در آن تغييراتي بوجود آورده اند ولي آثار ديوار در بسياري از نقاط وطبقات آن باقي مانده است.خلاصه با توجه به شخصيت والا وبه احترام آن سردار شجاع ودلاور يعني پيره محمد استاجلو نام محله بزرگ فيرورق به (پيره)مشهور ونامگذاري گرديد.پيره يعني پير دانا،سخن دان وعالم وفيرورق در اصل(پيره ليق)يعني مكان دانايان بوده وبه مرور زمان به فيرورق تبديل ومعروف شده است وچون اهلي اين شهر از زمانهاي قديم به ريش سفيدان وعالمان كه با توجه به داير بودن مكتب خانه ها وداشتن عالمان و مردان خدا و احترام آنان(پيره ليق)را يعني اهميت به علم ودانش وديانت وايمان وتقوي را پيشه خود ساخته و در زمينهاي زر خيز خود به امر كشاورزي وباغداري و دامپروي و كسب وتجارت وديگر مشاغل مورد نياز جامعه همچون زنجيري نا گسستني و در كنار هم فعاليت ودر آباداني شهر فيرورق،شهر فرزانگان وپيران ودانايان كوشا هستند. در زمان سردار ماكو ،بعلت طرافداري مردم فيرورق از نهضت مشروطه،حكومت وقت به سردار ماكو دستور حمله به فيرورق را داد تا زهر چشمي از مردم گرفته و طرفداران نهضت مشروطه را قلع وقمع نمايند،لشكر اعزامي سردار ماكو كه از راه علمدار بدل آباد راهي فيرورق بودند با موانع زياد از جمله پر بودن راهها از درختان تبريزي كه جهت ايجاد مانع بريده ودر راههاي ورودي ريخته بودند ودفاع مردم مسلح به رهبري مير اسماعيل كو كمري و اسد اله خان نتوانستند كاري از پيش ببرند وپس از شكستي سخت،پشيمان و سر افكنده به مقر خود باز گشتند.