بقعه سلطان محمود شاه و روستاي بندرآباد

این بنا كه در روستای بندرآباد واقع شده است، خانقاه شیخ تقی الدین دادامحمد (شیخداد) بوده است. از حیث نقشه ساختمانی و طرز بنا به مسجد شباهت كامل دارد. در جنوب صحن آن صفه ای به طول ۱۱ متر و در جنوب این صفه، گنبدی قرار دارد كه با كاشی های فیروزه رنگ شش ضلعی و حواشی معرق پوشیده شده است. در این مجموعه محرابی به چشم می خورد كه طرفین آن دو اتاق كوچك با تزئینات كاشی فیروزه ای وجود دارد. در این بقعه آثار و قبور متعددی دیده می شود كه محل دفن عده ای از مشایخ سلسله دارائی است. زمان احداث بنا قرن هفتم ه. ق. می باشد.
بندرآباد
موقعيت و تاريخچه
روستاي بندرآباد از توابع بخش مرکزي شهرستان صدوق، با مختصات جغرافيايي ۵۴ درجه و ۷ دقيقه طول شرقي و ۳۲ درجه و ۲ دقيقه عرض شمالي، در ۱۰ کيلومتري شمال غربي شهر اشکذر واقع شده است.ارتفاع اين روستا از سطح دريا ۱۱۵۰ متر است. روستاي بندرآباد، در منطقه بياباني استقرار يافته و آب و هواي آن در تابستان گرم و خشک و در زمستان نسبتاً سرد است.روستاي بندرآباد در حدود هزار و پانصد سال قدمت دارد. بنيانگزار اين روستا فردي زرتشتي به نام «بندر» بوده است.
آثار و بناهاي قديمي بسياري در روستا به جا مانده است. از جمله مهم‌ترين اين آثار مي‌توان به مجموعه باستاني و تاريخي سلطان محمود شاه شامل خانقاه، حوزه علميه، مسجد جامع، مکتب خانه و امامزاده سيد ميرحسين اشاره کرد.اهميت تاريخي روستاي بندرآباد بيشتر مربوط به شخصيت شيخ تقي‌الدين دادا عارف مشهور قرن هفتم هجري يزد است که خانقاه، بقعه و مسجدي در اين روستا بنا نهاد که مرکز مراجعه و تجمع پيروانش شد.مردم اين روستا به زبان فارسي و با گويش يزدي سخن مي‌گويند. آن‌ها، مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند.
الگوي معيشت و سکونت
براساس نتايج سرشماري سال ۱۳۷۵، روستاي بندرآباد ۱۰۹۲ نفر جمعيت داشته است که در سال ۱۳۸۵ به ۱۳۰۰ نفر افزايش يافته است.اقتصاد روستاي بندرآباد بر پايه فعاليت‌هاي زراعي، باغداري و دامداري استوار شده است. گروهي از مردم نيز در توليد صنايع دستي به ويژه قالي بافي و امور خدماتي اشتغال دارند.اراضي روستا، به صورت آبي کشت مي‌شوند و آب مورد نياز زمين‌هاي زراعي از چاه عميق تأمين مي‌شود. مهم‌ترين محصولات اين روستا مشتمل بر گندم، جو، خيار، هندوانه و يونجه است. باغداري نيز در روستا رونق دارد و انار و زردآلو، در آن به عمل مي‌آيد.روستاي بندرآباد از روستاهاي بياباني استان يزد است که بافت مسکوني متراکمي دارد. هسته اصلي شکل‌گيري روستاي بندرآباد در شمال غربي آن واقع شده که جهت توسعه آن، بر اثر وقوع حوادث و بالاياي طبيعي به مرور زمان، به سمت جنوب و حاشيه امتداد يافته است. به گفته منابع محلي، بندرآباد در گذشته، مرکز تجاري منطقه رستاق يزد بوده است.در ساخت واحدهاي مسکوني بافت قديمي، خشت و گل به کار رفته است، ولي خانه‌هاي جديد، با مصالحي مانند آجر، گچ، سنگ، آهن و سيمان ساخته مي‌شوند. بافت قديمي اين روستا، معماري بسيار زيبا و جالب توجهي دارد.
جاذبه‌هاي گردشگري
چشم‌انداز طبيعت بياباني روستا، با انارستان‌هاي سرخ و سبز زيبايي‌هاي طبيعت روستاي بندرآباد را به نمايش مي‌گذارند. تپه‌هاي شني، از ديگر ديدني‌هاي طبيعي روستاست. گردشگران بسياري، هر ساله براي ديدار از جاذبه‌هاي طبيعي و تاريخي به اين روستا سفر مي‌کنند.
مسجد جامع بندرآباد در نزديکي بقعه شاه سلطان محمود (سلطان محمود شاه) واقع شده و قدمت آن به قرون نهم و دهم هجري قمري مربوط است. گنبد، منبر و جاشمعي‌هاي اين مسجد، ارزش‌هاي معماري و تاريخي است.مسجد کاشي بندرآباد از معماري مساجد قرون هشتم و نهم هجري تأثير پذيرفته است. گنبد اين مسجد با آجري ساده پوشانيده شده و محرابي مزين به گچ‌بري و منبري با کاشي‌هاي معرق دارد.مقبرة امام زاده سيدميرحسين در نزديکي بقعه سلطان محمود شاه واقع شده است و قدمت آن به قرن ششم هجري قمري مي‌رسد. گچ‌بري‌هاي بسيار زيبا، محراب و کاشي کاري‌هاي تزييني آن از شاخصه‌هاي معماري دوران سلجوقي است.بقعه سلطان محمود شاه، مزار سلطان محمود شاه، فرزند شيخ تقي‌الدين دادا است، که از صوفيان و عرفاي نامدار منطقه به شمار مي‌رفته است. بناي بقعه، به ديوار مسجد بندرآباد متصل است.
زورخانه يا محل ورزش‌هاي باستاني بندرآباد، قدمتي در حدود ۷۰۰ سال دارد و يکي از جالب‌ترين آثار تاريخي اين روستاست.چينش آجر در نماي بناها، رنگ‌آميزي فضاها و کاشي‌کاري‌هاي جذاب، ويژگي جالب توجه معماري بناهاي روستاي بندرآباد است.
مردم روستاي بندرآباد در اعياد ملي و مذهبي به جشن و سرور و در ايام محرم و وفات ائمه به سوگواري مي‌پردازند. از مراسم ويژه اين روستا در ماه‌هاي محرم و صفر مي‌توان به نخل‌گرداني و گنبد گرداني اشاره کرد.بازي هفت سنگ و جفته بازي از بازي‌هاي محلي و رايج اين روستا است، که به صورت گروهي اجرا مي‌شوند.
پوشاک اغلب مردم روستاي بندرآباد، لباس‌هاي رايج شهري است. زنان و دختران معمولاً با چادر مشکي در معابر تردد مي‌کنند. مردان نيز، از پيراهن، کت و شلوار استفاده مي‌کنند.معروف‌ترين سوغات اين روستا، انار مرغوب آن است.از انواع غذاهاي محلي اين روستا مي‌توان به انواع آش‌ها و کباب‌ها، آبگوشت و شورباي محلي اشاره کرد.دسترسي: روستاي بندرآباد از طريق شهر اشکذر و دهستان رستاق با جاده‌اي مناسب قابل دسترسي مي‌باشد.