روستای فهرج

روستاي فهرج از توابع بخش مرکزي شهرستان يزد، با مختصات جغرافيايي ۵۴ درجه و ۳۵ دقيقه طول شرقي و ۳۱ درجه و ۳۵ دقيقه عرض شمالي، در ۲۲ کيلومتري جنوب شرقي يزد و در مسير جاده يزد – بافق قرار گرفته است.اين روستا از سطح دريا ۱۲۷۰ متر ارتفاع دارد و آب و هواي آن نيمه بياباني است. روستاي فهرج از شمال شرقي به کوه چلته محدود مي‌شود.قدمت روستاي فهرج به پيش از اسلام مربوط است. آثار به جا مانده در فهرج، مؤيد قدمت و پيشينه تاريخي غني آن است. از جمله آن آثار مي‌توان به مسجد جامع تاريخي روستا اشاره کرد که بناي آن به دورة قبل از اسلام منسوب است. برخي منابع، قدمت روستاي فهرج را در حدود ۵۰۰۰ سال ذکر کرده‌اند. اين روستا در گذشته‌هاي دور، دروازه اليساتيس و يکي از چهار بخش مهم و اصلي شهر تاريخي يزد قديم بوده است.نام روستا نيز به قبل از اسلام مربوط است. نان اوليه آن «فرافر» بوده است که با گذشت زمان، در قرون چهارم و پنجم هجري قمري به «پهره» يا «پهرشت» و پس از آن به «فهرج» تغيير يافته است.مردم فهرج به زبان فارسي با لهجه يزدي سخن مي‌گويند، مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند.
الگوي معيشت و سکونت
براساس نتايج سرشماري سال ۱۳۷۵، روستاي فهرج در حدود ۱۷۱۹ نفر جمعيت داشته است که در سال ۱۳۸۵، به ۲۳۵۰ نفر افزايش يافته است.زراعت، باغداري، دامداري و فعاليت‌هاي معدني، مشاغل عمده مردم روستاي فهرج مي‌باشند. فهرج شاخص‌ترين روستاي استان در خصوص کشت گلخانه‌اي است. محصولات عمده زراعي و باغي روستا مشتمل بر گندم و جو، ارزن، ماش، پسته، انگور، هلو، زردآلو و آلوچه است. آب مورد نياز کشاورزي روستا از طريق ۸ حلقه چاه عميق و نيمه عميق تأمين مي‌شود.
دامداري نيز در روستا فهرج رونق دارد و انواع لبنيات و گوشت در آن توليد مي‌شود. قالي‌بافي و ريسندگي از ديگر فعاليت‌هاي مردم اين روستاست.روستاي کويري فهرج با بافت مسکوني نيمه متمرکز، به صورت خطي و در جهت جاده دسترسي، در ميان دشت استقرار يافته است. مصالح به کار رفته در ساخت خانه‌ها عمدتاً شامل خشت، گل، آجر و آهن است. مسجد جامع در کانون روستا واقع شده است و پيرامون آن را بافت مسکوني قديمي روستا دربرگرفته است.
جاذبه‌هاي گردشگري
روستاي دشتي فهرج، با معماري سنتي، آثار تاريخي بسياري دارد و جلوه‌هاي يک روستاي کويري را به نمايش گذاشته است. از مهم‌ترين جاذبه‌هاي تاريخي اين روستا مي‌توان به موارد زير اشاره کرد.مسجد جامع فهرج: اين مسجد بزرگ دو شبستان تابستاني و زمستاني دارد. منار گلي مسجد از شاخصه‌هاي اصلي آن به شمار مي‌آيد که از فاصله دور قابل مشاهده است. ستون‌هاي مسجد، عظيم و مستحکم است و تزيينات معماري آن در ظرافت گچبري‌ها و سقف بلند آن انعکاس يافته است. قدمت مسجد جامع فهرج به نيمه اول قرن اول هجري مربوط است. ساختمان اصلي بنا از آثار دورة ساسانيان است که با ورود اسلام (خلافت عمر) به مسجد تبديل شده است.آب انبار حسينيه: قدمت اين آب انبار به دوره‌هاي پيش از اسلام مربوط است و در حاشيه آن مراسم تقديس آب برگزار مي‌شده است. پس از اسلام نيز، اين آب انبار مورد استفاده قرار گرفته است. در مدخل ورودي آن بر کتيبه‌اي سنگي به خط نسخ اين جمله منقور شده است:
بسم الله الرحمن الرحيم وقف نمود توفيق آثار آقا محمد جواد ولد مرحوم آقا ابوتراب بافقي تمامي بيست و پنج اصله درخت توت ماکوبي واقعه در قريه فهرج به مقام باغ عمارت که مؤمنين و مسلمين از آن خورده ثواب آن را به روح کثيرالفتوح شاه نجف و شاه شهيد و امام غريب و حضرت عباس قربت نمايند.
مسجد علاقبندي (علي قوندي): اين مسجد تاريخي که متأسفانه خرابه‌هايي از آن به جا انده است، گچبري‌هاي بسيار زيبايي دارد.مجموعه تاريخي شهداي فهرج: اين مجموعه کوچک در ۲ کيلومتري روستا واقع شده و آثار و ابنيه تاريخي متعددي در پيرامون آن قرار دارد. برخي از آثار به جا مانده دره پيرامون آن را قبور اوايل دوره اسلامي و برخي ديگر را به دوره‌هاي قبل از اسلام مربوط مي‌دانند.
تکيه علاقمندي: بقاياي به جا مانده از اين اثر تاريخي که به قرن اول هجري مربوط است، به صورت متروکه درآمده است.قلعه فهرج: قدمت اين قلعه تاريخي به قرون ۱۰ و ۱۱ هجري قمري منسوب است و چشم‌انداز بسيار جذاب و زيبايي دارد.از مراسم ويژه اين روستا مي‌توان به برگزاري مجالس جشن و شادي در اعياد ملي و مذهبي و مراسم نخل برداري و نخل گرداني در عاشورا اشاره کرد.
بهره‌گيري از موسيقي محلي در مراسم مختلف شادي و غم در ميان مردم روستا رايج است. موسيقي اين روستا با سازهاي بادي دهني و نوعي ساز شبيه سه تار نواخته مي‌شود. انجام چوب بازي، در مراسم شادي و عروسي روستا رواج دارد.مردم فهرج از پوشاک متنوعي استفاده مي‌کنند. اغلب مردان دستار يزدي بر سر مي‌نهند. شلوارهاي پاچين‌دار و ترمه‌هاي رنگارنگ از پوشاک عمومي زنان و دختران فهرجي به شمار مي‌رود.صنايع دستي روستاي فهرج شامل انواع قالي با طرح و نقش قالي‌هاي کرمان و خراسان است. در اين روستا حدود ۶۰۰ دار قالي وجود دارد. ريسندگي، بافندگي و توليد گوني و برزنت نيز در روستاي فهرج رواج دارد.از انواع غذاهاي رايج روستاي فهرج مي‌توان به انواع آش‌هاي محلي مانند آش جو، ماش و سوپ اشاره کرد. مردم فهرج از گياهان دارويي و طبيعي نوشيدني‌هاي گرم و سرد از قبيل شربت شاتره، خاکشير و چاي آويشن تهيه مي‌کنند.دسترسي: روستاي فهرج از طريق شهر يزد و جاده يزد – بافق قابل دسترسي است و راه مناسب و آسفالت دارد.