عمارت و باغ صدری تفت

باغ صدری تفت يكی از باغ‌های زيبا در محله‌ی باغ گلاب‌دان اين شهرستان است كه در دوران زنديه و به دستور «صدر العلما» ساخته شده و در قسمت بالای تالار باغ، با تاق‌نمای محرابی تزئين شده است.
باغ صدری تفت یکی از دیدنی های شهر تفت در استان یزد به شمار می رود که با وجود بناهای جالب و دیدنی به همراه باغی سرسبز و زیبا بالقوه یکی از نقاط گردشگری شهرستان تفت به شمار می رود.ظاهرا قدمت این باغ و بنا به دوران زندیه باز می گردد که بازسازی و نوسازی شده است.
در هنگام ورود به هشتي به جوي آبي مي‌رسيم كه از اين مكان تحت عنوان خنك‌جا استفاده مي‌شده است.
طبقه‌ي دوم اين بنا با ستون‌هاي استوانه‌يي‌شكل و زيبا بنا شده است كه بخش‌هاي اتصال آن به سقف با آجرهاي مربع‌شكل دالبري و هلالي تزيين شده‌اند.در قسمتي از سقف، پوششي از جنس چوب و الياف خرما به‌جاي آهن استفاده شده است.در قسمت اندروني باغ نيز ۳۰ اتاق از مصالح خشت و گل وجود دارند كه محل زندگي رعيت‌هايي بوده‌اند كه براي خان كار مي‌كردند.
باغ صدری تفت كه به دستور صدرالعلماء از حاكمان دوران زندیه ساخته شد اکنون بر اثر تغییر و تحولات شهری و توسعه شهر، در خیابان امام خمینی یا خیابان ساحلی و محله باغ گلابدان شهر تفت قرار گرفته است .باغ صدری تفت در ميان مردم تفت به باغ نمير تفتي معروف است از آن روي كه ارباب نمير تفتي، يكي از زرتشتيان به نام که يكي از شكسته‌ بندهاي معروف يزد بود، در اين باغ زندگي مي‌كرد.وسعت باغ نمیر ۱۳ هزار متر مربع است و در قسمت شمال غربی آن، ساختمانی دارای یك تالار بزرگ به مساحت ۱۲۰ متر مربع واقع شده که با طاق نماهای محرابی تزیین شده است.در پشت این تالار زیبا نیز فضایی وجود دارد كه با فضای زیر بادگیر دو طبقه چهار طرفه ارتباط مستقیم دارد و از این طریق امکان استفاده از هوای مطبوع و خنک را در فصل تابستان نیز فراهم می کند.وجود این بادگیر از شاخص ترین نشانه های این باغ است که علاوه بر ابهت و زیبایی بخشیدن به ساختمان، نقش بسیار موثری نیز در تهویه فضای درونی بنا دارد.در دو طرف تالار راهروهای پهنی وجود دارند که مسیر ارتباطی بین اتاق ها هستند و این اتاق ها را به اتاق های پشتی وصل می کنند.بعد از راهروهای پهنی كه اتاق ها را به تالار مرتبط می كنند، دو اتاق سه دری قرار دارد و پشت هر سه دری، دو اتاق دیگر ساخته شده كه به سه دری ها و فضای پشت تالار راه دارد.همچنین یك زیرزمین در زیر تالار با آجر ساخته شده است که نمای آن نیز بندهای سیمانی سیاه و آجر است و فرش کف این بنای عظیم نیز با آجر فرش که در گذشته بسیار استفاده می شده، پوشانده شده و باعث زیبایی این ساختمان است.از دیگر شاخص های منحصر به فرد این بنا، وجود یک حوض سنگی به وسعت تقریبی ۵۰۰ مترمربع است که در مقابل ساختمان قرار دارد.همین حوض نیز دارای ویژگی منحصر به فردی است که با درایت و بینش خاص معماران و با توجه به امکانات در آن زمان طراحی و اجرا شده است.قرار گیری ۹۵ فواره آب در آن به لحاظ فن اجرا و استفاده از علوم مرتبط، ساخت این حوض را به عنوان یکی از شاهکارهای آن دوره مطرح می کند.قرار داشتن آسیاب آبی در ضلع جنوب شرقی انتهای باغ نیز جلوه ای خاص به این بنا بخشیده که قدمت بالایی دارد.در یکی از اتاق های طبقه دوم تالار در جبهه شرقی و در درون طاقچه ای که در این اتاق تعبیه شده است، نوشته قدیمی که مربوط به بیش از ۵۵ سال است دیده می شود.این نوشته به انشاء و قلم شخصي به نام عطاالله مسندي ‌نژاد اهل شيراز است. عطاالله مسندي‌ نژاد كه به سبب ماموريت اداري از شيراز به تفت منتقل شده بود، شرح برخورد و معاشرت خود با مردم تفت به ويژه زرتشتيان اين شهر را با مداد روي ديوار به يادگار مي ‌نويسد.عمده مصالح به کار رفته درساخت این باغ، خشت، آجر فرشی، قلوه سنگ، سنگ تراش داده شده، کاهگل، چوب، گچ، آجر و شرفی طرح دار است.معماري و طراحی این بنا و نیز پوشش گياهي اين باغ نمونه کامل و الگوی یک باغ ايراني است که در شرایط گرم و سوزان کویر چنین ساختمانی با درختانی زیبا بنا شده است.باغ نمير تفت در سال ۱۳۷۹ به شماره ۲۸۹۸ در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است و مورد توجه میراث فرهنگی قرار دارد.به دیدار یكی از باغ های بزرگ و زیبای استان یزد، باغ صدری یا باغ نمیر تفت می رویم. باغ صدری تفت به فرمان “صدرالعلماء” از حکام دوران زندیه با مساحت ۱۳ هزار متر مربع ساخته شده است.
باغ صدری یا باغ نمیر ؟
مردم تفت، باغ صدری را باغ نمیر تفتی می نامند زیرا روزگاری ارباب نمیر تفتی، كه نه تنها یکی از زردشتیان بنام و مشهور شهر بلكه یکی از شکسته بندهای معروف یزد نیز بود، در این باغ زندگی می كرد.
باغ صدری صاحب بلندترین بادگیر تفت است
از كوچه ی باریک ورودی باغ گذر می كنیم تا وارد این باغ زیبا شویم. اولین ساختمانی كه با آن مواجه می شویم تابستان نشین این باغ است. این ساختمان دارای یک تالار بزرگ به ابعاد ۱۲×۱۰ متر است كه قسمت بالای تالار با طاق نماهای محرابی تزیین شده است.بلندترین بادگیر تفت، بر روی عمارت باغ صدری تفت ساخته شده است. این بادگیر دو طبقه است و وظیفه تهویه هوا را این بادگیر بلند بر عهده داشته است. ارتفاع ساختمان اصلی باغ صدری تفت با احتساب بادگیر ۲۲.۵ متر است و از جمله ویژگی ها جالب آن داشتن یک تالار با دهنه ۱۲.۵ متری است.
باغ نمیر تفت نمونه یک باغ ایرانی
جلوی این عمارت تابستان نشین حوض سنگی با وسعت ۵۰۰ متر مربع قرار دارد كه دارای ۹۵ فواره بوده است. جالب است بدانید این فواره ها با «آب كوهی» – آبی كه از كوه سرازیر می‌شد- همانند باغ فین كاشان و دیگر باغ های ایرانی، بدون هیچ پمپ و قدرت برقی کار می‌کردند.از كنار حوض این باغ كه عبور كنیم به قسمت زمستان نشین این بنا می رسیم. همان قسمتی كه آسیاب آبی هم روزگاری آرد اهالی خانه را تأمین می كرده است.
بد نیست داستان ساخت این بنا را چنین بیان كنیم. خانواده ارباب نمیر وضع مالی متوسطی داشتند و پدر خانواده در این باغ، كه متعلق به “صدرالعلماء” حاكم تفت بود باغبانی می كرد. ارباب نمیر پس از كار در بمبئی و جمع آوری اندوخته ای، به تفت باز می گردد و این باغ را به قیمت پنج هزار تومان از صدرالعلماء خریداری می كند. ارباب نمیر پس از ازدواج با یک دختر تفتی، صاحب ۱۱ فرزند می شود. شش فرزند در خردسالی از دنیا می روند و تا زمانی كه تنها دختر خانواده خورشید بانو زنده بود آن ها در خانه ای در محله گلابدان زندگی می كردند. پس از مرگ وی خانواده ارباب تفتی به باغ صدری نقل مكان می كنند و آن جا را مورد مرمت و بازسازی قرار می دهند.
آدرس باغ صدری
موقعیت باغ صدری تفت در شهرستان تفت، خیابان امام خمینی (ره)، محله گلابدان قرار گرفته است.
باغ نمیر تفت پس از پنج سال با صرف هزینه ای بالغ بر یک میلیارد ریال به رستوارن تغییر كاربری داده است و هم اكنون این باغ در اكثر اوقات باز است.این باغ در سال ۱۳۷۹ با شماره ۲۸۹۸ در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.