موزه استاد صبا

آدرس : خيابان ظهيرالاسلام
استاد ابوالحسن صبا از اساتيد بزرگ موسيقي اصيل ايران است‌. او در ۱۲۸۱ ش‌، در تهران متولد شد. پدرش‌، ابوالقاسم كمال‌السلطنه‌، فرزند محمد جعفرخان صدرالحكما، فرزند محمودخان صبا، شاعر و نقاش بلند آوازه عهد ناصري‌، و از مردان فاضل و هنردوست عصر خويش بود. كمال‌السلطنه طبيب و اديب و دوست‌دار موسيقي بود. سه تار را دل‌نشين مي‌نواخت و اولين استاد پسرش بود. صبا علاوه بر نوازندگي‌، گاه آهنگ نيز مي‌ساخت و علاوه بر موسيقي‌، ادبيات كلاسيك ايران را به خوبي مي‌شناخت و زبان انگليسي را مي‌دانست‌. او به پرورش گل نيز علاقه‌مند بود. ساز اصلي استاد ويولن بود كه آن را نزد حسين‌خان هنگ آفرين فراگرفت‌. هم‌چنين سنتور را نزد علي‌اكبر شاهي و حبيب سماعي‌، كمانچه را نزد حسين‌خان اسماعيل‌زاده‌، ضرب را نزد حاجي‌خان ضربي‌، ني را نزد اكبرخان‌، تار را نزد استاد علي‌نقي وزيري و سه تار را در مكتب استاد ميرزا عبدالله و غلامحسين درويش به كمال رسانيد. در جواني به مدرسه كمال‌الملك رفت و نقاشي را فراگرفت‌. هم‌چنين‌، مهارت‌هايي چون سوهان كاري‌، نجاري‌، ريخته‌گري‌، معرق‌كاري و خاتم‌كاري به دست آورد كه بعداً در ساختن آلات موسيقي به كار بست‌.صبا در شب جمعه ۲۹ آذر ماه ۱۳۳۶ در سن ۵۵ سالگي به علت ناراحتي قلبي چشم از جهان فروبست‌. بعد از مرگ استاد، بر طبق وصيت ايشان و به خاطر تجليل و قدرداني از اين هنرمند نامي‌، خانه ايشان در ۲۹ آبان ۱۳۵۳، به موزه تبديل گرديد و همسر ايشان به كمك فرزندان استاد، اشيا و لوازم متعلق به استاد را جمعآوري و به موزه اهدا كردند.
به‌طوركلي‌، موزه صبا به دو بخش تقسيم مي‌شود: بخش اول شامل سازها، لوازم شخصي و آثار استاد از جمله رديف‌هاي موسيقي است‌; و بخش دوم اختصاص به كارهاي دستي خانم صبا، همسر استاد صبا، دارد كه شامل مجموعه تنديس‌هاي مومي و لباس‌هاي محلي و سنتي ايران قديم است‌.در حال حاضر موزه فعال‌، ولي نيازمند مرمت است‌.
موزه استادصباموضوع : شخصيت ( استاد ابوالحسين صبا )وضعيت : فعالوابستگي : وزارت ارشادسال تاسيس : ۱۳۵۴ هجري شمسيساعت بازديد : ۱۶-۸روزهاي تعطيل : پنجشنبه ها و جمعه ها و تعطيلات رسميبهاي بليط داخلي : ۲۰۰۰ ريالبهاي بليط خارجي : ۴۰۰۰ ريالنشاني : تهران، ميدان بهارستان، خ ظهير الاسلام، شماره ۹۰تلفن : ۰۲۱-۳۱۱۱۲۴۶
ابوالحسن صبا خانه کوچک اما خاندان بزرگی داشت. پدرش ابوالقاسم کمال السلطنه فرزند محمد جعفر خان صدرالحکما فرزند محمود خان صبا شاعر و نقاش بلند آوازه عهد ناصری بود.
ابوالحسن صبا به سال ۱۲۸۱ شمسی در چنين خاندانی پا به عرصه هستی نهاد. ساز اصلی صبا ويولن بود. اما در نواختن سازهای ديگر از قبيل سنتور، تار، سه تار، کمانچه، ضرب و نی به درجه استادی رسيد.
صبا ويولن را نزد حسن خان هنگ آفرين، سنتور را نزد علی اکبر شاهی و حبيب سماعی، کمانچه را نزد حسين خان اسماعيل زاده، ضرب را نزد حاجی خان ضربی، نی را نزد اکبر خان، تار را نزد استاد علينقی وزيری، سه تار را در مکتب استاد ميرزا عبدالله و غلامحسين درويش به کمال رساند.
در جوانی نيز به مدرسه کمال الملک رفت و از وی تعليم نقاشی گرفت. چند تابلو رنگ و روغن که تصوير منظره، گل، پرنده و حيوانات است از او در موزه صبا يعنی در همين خانه در حال ويرانی که در سال ۱۳۵۳ به موزه تبديل شد، به يادگار مانده است.
در اين موزه اشياء شخصی صبا و همسرش و نيز سازها و کتابهای او نگهداری می شود.
استاد صبا در سال ۱۳۰۶ از طرف استاد علينقی وزيری مامور شد تا در رشت مدرسه ای مخصوص موسيقی تاسيس کند.
وی نزديک دو سال در رشت اقامت کرد و در آنجا ضمن تعليم موسيقی، به روستاها و کوهپايه های شمال رفت و به جمع آوری آهنگ های محلی پرداخت و ارمغان های بی نظيری از اين سفر به همراه آورد. زرد مليجه، ديلمان، رقص چوبی قاسم آبادی، اميری مازندرانی و چند قطعه ديگر يادگار همين دوره از زندگی اوست.
در سال ۱۳۱۸ که راديو تهران تاسيس شد، صبا در راديو به کار نوازندگی پرداخت ولی در همه حال در هنرستان موسيقی به کار تدريس و تحقيق موسيقی اشتغال داشت و در اواخر عمر نيز در منزلش کلاس موسيقی داير کرده بود و علاقه مندان را تعليم می داد.
شاگردان معروف صبا عبارتند از علی تجويدی، فرامرز پايور، حسين تهرانی، حسين ملک، حسن کسايی، غلامحسين بنان، محمد بهارلو، ابراهيم قنبری، رحمت الله بديعی، مهدی خالدی، عطاء الله خرم، همايون خرم، داريوش صفوت، لطف الله مفخم پايان و …
صبا علاوه بر اينکه ادبيات کلاسيک ايران را به خوبی می شناخت، زبان انگليسی را خوب می دانست و از ادبيات جديد ايران نيز اطلاع داشت.
اين موسيقيدان بزرگ، آثار نيما و هدايت را می خواند و با نيما و شهريار روابط نزديک داشت.
او با شهريار از ايام جوانی دوست و رفيق گرمابه و گلستان بود. اين دوستی تا پايان عمر او دوام کرد و در زمان مرگ نيز شهريار بر بالين او حضور داشت.
صبا در ۲۹ آذر ماه سال ۱۳۳۶ در سن ۵۵ سالگی به علت ناراحتی قلبی چشم از جهان فروبست. آرامگاه صبا در ظهيرالدوله شميران در خيابان دربند واقع شده که آن نيز در دست ويرانی است.