استان مرکزی

استان مرکزی سرزمین مفاخر و مشاهیر- #استان_مرکزی فراتر از تاریخ
استان مرکزی با مرکزیت شهر #اراک در مرکز ایران و به عنوان پایتخت صنعتی ایران یکی از کلان‌شهرهای ایران و از بزرگترین شهرهای غربی با مساحت 29126 کیلومتر مربع و جمعیت 1413958نفر می باشد. بر اساس آخرین تقیسمات کشوری این استان به 12 شهرستان (اراک، #آشتیان ، #ساوه ، #زرندیه ، #خمین ، #شازند ، #کمیجان ، #تفرش ، #خنداب ، #دلیجان ، #محلات ، #فراهان ) تقسیم شده است و به لحاظ فرهنگی و مذهبی ، زادگاه مفاخر و علمای بزرگ، شعرا، عرفا، سیاستمداران و بزرگان مذهب می باشد.
مشاهیر و مفاخر استان :(یک چهارم مفاخر کشور از استان مرکزی هستند 1125 نفر)
امام خمینی(ره) بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، آیت الله عظمی اراکی، پروفسور محمود حسابی، میرزا تقی خان امیرکبیر، ملا احمد نراقی، ادیب الممالک فراهانی ، عباس اقبال آشتیانی، فخرالدین عراقی، قائم مقام فراهانی،آیت اله نورالدین حسینی، آیت اله محسن عراقی، میرزا حسن آشتیانی و ...
جاذبه های طبیعی استان:
تالاب یا #کویر_میقان ( واقع در دشت فراهان که در پاییز و اوایل زمستان زیست گاه پرندگان به ویژه پرندگان مهاجر می باشد )، #چشمه_چپقلی اراک( به اعتقاد مردم آب این چشمه برای دفع سنگ کلیه مؤثر است)، #دره_گردو اراک ، #پیست_اسکی_پاکل (واقع در جنوب شهر شازند) ، چشمه آب معدنی #آبگرم_محلات (مجموعه ای از چشمه های طبیعی آبگرم و معدنی دارای خواص مختلف طبی و درمانی )، پارک #سرچشمه_محلات ، #کوه_بوجه (واقع در جنوب شهر خمين مكاني است براي نمايش فرهنگ و آداب و رسوم فرهنگي با ريشه در تاريخ و فرهنگ اين سرزمين)، #غار_نخجیر(در فاصله 8 کیلومتری شمال دلیجان و یکی از غارهای زیبای کشور )، روستا و چشمه #دو_خواهران (در شمال شرقی شهر آستانه و در دامنه کوه دو خواهران )، #چشمه_بلاغ_حک ( در شمال غربی شازند در دامنه جنوبی رشته کوه راسوند )، #سراب_عباس_آباد ( در شرق شهر شازند )، #سراب_اسکان ، #سراب_پنجعلی ، #چشمه_عمارت ، منطقه حفاظت شده #هفتاد_قله ، #دره_جاسب
جاذبه‌های مذهبی استان :
امام زاده #هفتاد_و_دو_تن ساروق، امامزاده #سید_اسحاق ساوه، مسجد و مدرسه علمیه #سپهداری اراک، امام زادگان آستانه، بقعه #پیرمراد اراک، بقعه آقا نورالدین اراکی، #کلیسای_مسروپ_مقدس اراک، #کلیسای_چناقچی زرندیه و ...
جاذبه‌های تاریخی استان : ( 850 اثر تاریخی ثبت شده و 2200 اثر شناسایی شده تاریخی)
#بیت_امام_خمینی (ره) (واقع در شهرستان خمین)، #مسجد_جامع_ساوه ، #بازار_تاریخی_اراک، ستون های سنگی خورهه محلات (واقع درمجاورت روستای خورهه ) ، آتشکده #آتشکوه_نیم_ور محلات( واقع در جنوب شرقی نیم ور ) ، تکیه های تاریخی تفرش، شهر زیر زمینی #ذلف_آباد ، سنگ نگاره های #تیمره خمین(نمادها و کتیبه ها و سنگ نگاره های تاریخی منطقه تیمره )، منزل میرزا حسن آشتیانی، بافت تاریخی شهر نراق ، حمام تاریخی #چهار_فصل اراک ، خانه حسن پور( واقع در بازار تاریخی اراک)، خانه خاکباز ( موزه مشاهیر و مفاخر استان)
صنایع دستی استان : (بیش از 120 رشته فعال و 8 هزار نفر هنمرند صنایع دستی با ده فروشگاه و8 بازارچه ونمایشگاه صنایع دستی)
استان مرکزي در شاخه هاي متعدد از جمله منبت، کنده کاري و قلمزني روي چوب، معرق، مشبک، محرق، ساخت سازه های سنتی، خراطی، حجم سازی و پیکر تراشی فعال می باشد و رشته های بومی عبارتند از قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، مسگری، کنده کاری روی چوب، نگارگری، خوشنویسی، گچ بری سنتی، پیکر تراشی و ...
سوغات استان:
شامل #قالی ، #فتیر ، #تلخنه_دوغ ، #کشمش محلی، #باسلق ، #ترخینه ، #شیره_انگور، صابون محلی آشتیان، #گوش_فیل ، #کف_لمه ، #جوز_قند نراق، #حلوا_ارده محلات، #رب_انار ساوه و #عسل خمین می باشد.
موزه های استان : (11 موزه)
موزه چهارفصل اراک، موزه مفاخر اراک، موزه حسن پور (صنایع دستی) ، موزه مردم شناسی خمین واقع در قلعه سالار محتشم خمین ، موزه مردم شناسی آشتیان واقع در منزل وزیر دفتری ، موزه مردم شناسی وکشاورزی ساروق، موزه فرهنگ و هنر تفرش، موزه مردم شناسی ساوه واقع در گنبد چهار سوق ساوه، موزه مردم شناسی و هنرهای معاصر واقع در تکیه فرمهین ، موزه مردم شناسی کمیجان، موزه سنگ وگهر جهان بین اراک
روستای گردشگری استان:( 10 روستای هدف گردشگری و 22 منطقه نمونه گردشگری و 70 منطقه مستعد سرمایه گذاری )
روستای #آهو ( واقع در شهرستان آشتیان)، #سرآبادان (در شهرستان تفرش)، #ورچه ( در شهرستان خمین)، #شهابیه (در شهرستان خمین)، #انجدان ( در شهرستان اراک)، #هزواه (در شهرستان اراک) ، #آوه (در شهرستان ساوه)، #چناقچی_علیا (در شهرستان زرندیه)، #واران (در شهرستان دلیجان)، #وفس (در شهرستان کمیجان)
استان مرکزی در یک نگاه
به عنوان پایتخت صنعتی ایران تقریباً در مرکز ایران قرار دارد. بزرگترین شهر و مرکز استان مرکزی کلان‌شهراراک می‌باشد. در روزگار کهن این شهر عراق نام داشت که در زمان تسلط اعراب بر ایران #عراق_عجم نامیده می‌شد که شامل بسیاری از استانهای همجوار امروزی می‌شد. این استان از شمال به استان‌های تهران، البرز و قزوین، از غرب به استان همدان، از جنوب به استان‌های لرستان و اصفهان و از شرق به استان‌های تهران، قم و اصفهان محدود است. این استان با مساحتی معادل ۲۹٬۵۳۰ کیلومتر مربع حدود ۱،۸۲ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده‌است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، استان مرکزی دارای ۱۲ شهرستان، ۲۳ بخش، ۳۲ شهر، ۶۶ دهستان و ۱٬۳۹۴ آبادی دارای سکنه و ۴۶ آبادی خالی از سکنه‌است. مرکز این استان شهر اراک است. شهرستانهای این استان عبارت‌اند از: محلات، اراک، ساوه، تفرش، خمین، فراهان، دلیجان، شازند، آشتیان، کمیجان، زرندیه و خنداب.
جمعیت
جمعیت استان مركزی بر اساس سرشماری نفوس و مسكن سال 90، یك میلیون و 413 هزار و959 نفر است.این آمار بیانگر آن است كه یك میلیون و 45هزار نفر از جمعیت استان مركزی ساكن مناطق شهری و 368 هزار و958 نفر روستایی هستند. بر اساس نتایج سرشماری مذكور715 هزار و 527نفر از جمعیت استان مركزی دارای جنسیت مرد و 698هزار و 432 نفر زن می باشند.
نام گذاری
نام استان مرکزی برای اولین بار در سال ۱۳۲۶ خورشیدی مطرح گردید. در آن سال استان مرکزی (به مرکزیت تهران) پهنه وسیعی از مرکز کشور شامل شهرهای تهران، قزوین، ساوه، قم، دماوند و محلات بود. در سال ۱۳۳۹ شهرهای اراک و کاشان به استان مرکزی اضافه شدند تا سرانجام در سال ۱۳۵۶ با انتقال مرکز استان از تهران به اراک، نام مرکزی بر روی استان باقی ماند.
جغرافیای سیاسی
تقسیمات کشوری
در سال ۱۳۱۶ کشور ایران به ۲۷ قسمت تقسیم گردید که شهرهای ساوه، زرند، عراق عجم، خمین (کمره)، گلپایگان، خوانسار و محلات از قسمت‌ها اصلی این تقسیم‌بندی بودند، در همان سال براساس قانون کشور به ۱۰ استان و ۴۹ شهرستان تقسیم گردید که استان‌ها برحسب شماره نام‌گذاری گردیدند که استان مرکزی امروزی در استان یکم قرار داشت.
در تغییر دیگری که در قانون تقسیمات کشوری در سال ۱۳۳۹ اتفاق افتاد، استان‌ها به جای نام به اسامی اصلی و تاریخی خود نامیده شدند و براساس این قانون کشور به ۱۴ استان، ۶ فرمانداری کل، ۱۳۹ فرمانداری، ۴۹ بخش‌داری تقسیم گردید که بخش اعظم استان مرکزی فعلی در استان مرکزی آن زمان به مرکزیت شهر تهران قرار گرفت، براساس قانون مورخه8/12/1356 استان مرکزی به دو استان تهران به مرکزیت شهر تهران و استان مرکزی به مرکزیت اراک تبدیل شد، که شهرهای تابعه استان مرکزی به این شرح بودند: اراک، ساوه، قم، خمین، تفرش، کاشان.
براساس تصویب‌نامه سال ۱۳۵۷ شهر کاشان از استان مرکزی جدا به استان اصفهان افزوده شد، براساس قوانین سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ شهرهای سربند و دلیجان به استان مرکزی اضافه و در سال ۱۳۶۵ شهرستان قم از استان مرکزی جدا و به استان تهران الحاق و در سال ۱۳۷۵ مستقلا به استان تبدیل گردید.
شهرهای استان مرکزی به شرح زیر است:
آستانه، آشتیان، محلات، اراک، ساوه، تفرش، خمین، دلیجان، شازند، کمیجان، کارچان، کرهرود، داوودآباد سنجان، ساروق، خنداب، جاورسیان، قورچی‌باشی، نراق، رازقان، مامونیه، زاویه، پرندک، خشکرود، غرق‌آباد، نوبران، هندودر، توره، مهاجران، فرمهین، میلاجرد، نیم‌ور.