روستای کن تهران

پنج محله، پنج نام! این تمام چیزی است كه كن امروز از بزرگی و شكوه گذشته به یادگار دارد. كنی كه یك روز محدوده اش از میانه جاده چالوس بود تا جنوب شهر تهران، امروز در این پنج محله خلاصه می شود. سرآسیاب «جردن» كن! می توان گفت سرآسیاب «جردن» كن است. در ضلع شمالی و نزدیك به شهران و جاده سولقان. به همین خاطر از شمال منطقه ـ سرآسیاب ـ شروع می كنم. به هرحال در این بلاد تمام رده ها به شمال شهر ختم می شود!اما قبل از وارد شدن به محله، طرح این پرسش بد نیست كه چرا «سرآسیاب»؟ می گویند در كن آسیاب های زیادی وجود داشته و یكی از آنها در نزدیكی تكیه كنونی سرآسیاب بوده.
در حول این یك محل و در كنار نانوایی محله جایی وجود داشته به نام «سوختون» كه در آنجا هیزم می ریختند تا نان بپزند و چون نزدیك به آسیاب بوده این محل به سرآسیاب مشهور شده. طبق آنچه از روستاهای كهن در دست است، بیشتر این روستاها محلی به نام سرآسیاب دارند و آنهم به خاطر وجود آسیاب در زندگی آن روز این جماعت است. درقاضی و كوچه های تودرتو كوچه های در قاضی عموماً پیچ در پیچ اند. از این كوچه پسكوچه های تنگ و پیچ در پیچ راهی می یابم به امامزاده در قاضی یا امامزاده كابل حسین! به داخل حرم امامزاده می روم. اتاقی كوچك كه قبری را در میانه خویش جای داده! روی سنگ قبر بدون حفاظ امامزاده نوشته شده: «از فرزندان امام سجاد كه در كن در كوچه گهوارتراشان به مدت سه روز در منزل شخصی به نام حاج احمد حلوایی بودند، مأموران اطلاع پیدا كردند و ایشانرا به شهادت رسانیدند.» قدمت كن و محله های وابسته درست معلوم نیست. حداقل اهالی درست از آن اطلاعی ندارند.
اما گویا در زمان تجدید بنای ساختمان مسجد كه قبل ها فقط یك دیوار گلی داشت سنگی پیدا می شود با نوشته ای كهن كه مربوط می شده به هزار و صدو هفتاد سال پیش! اما شاید معماتر از قدمت نام در قاضی باشد كه اتفاق اهالی از معنای آن بی خبرند. تنها و تنها می گویند و بیشتر نیز در پی آن كه بفهمند این نام یعنی چه نیستند. اما احتمالاً و به قول یكی از اهالی محل سكونت یك قاضی یا یك عالمی بوده است و گمان می رود كه «دارقاضی» یا «دارالقاضی» باشد. كه امروزه به درقاضی تبدیل شده. میون ده یا محله حاج فتاح «میون ده» همانطور كه از نامش پیداست، در میانه كن واقع شده است. نمی دانم رونق آن روزهای میون ده چگونه بوده است، اما امروزه كه چندان رونقی ندارد، خلوت شده و بدون تب و تاب. حاج اسدالله فتاح از آنگونه آدم هاست كه در اولین نگاه به نظر می آید شناسنامه محله است. من همین فكر را می كنم و به همین خاطر «میون ده» را محله حاج فتاح نامگذاری كردم.
به نزدیكی خانه حاج اسدالله و خیابان حاج فتاح می رسم. گویا حدسم درست بود. حیاط كوچك و شاداب خانه، میزبان گپ كوتاه من و حاج اسدالله است ،می گوید: «تمام محله ها با هم دعوا داشتند! هیچ كس از «میون ده» مثلاً به سرآسیاب نمی رفت. خیلی بد بود، اما الان خوب شده. خدا رحمت كند حاج آقا تهرانی را كه همه را صلح داد. اعمال او باعث شد كه صلح و صفا برقرار بشه.» بالون، پایین یا بالای ده؟! می گویند قدیمی ترین محله كن از میان این پنج محله و اماكن كهنی كه حتی نشانی هم ازشان نیست محله بالون است. به قول رندان كنی مكان هبوط آدم (ع) در این زمین بوده. یعنی«سراندیب» كن! گشت در كوچه های بالون نكات جالبی را پیش روی آدمی می آورد. اینكه بیشتر پیرمردهای بالون صندلی تاشویی دارند كه در كوچه و خیابان روی دوش می گذارند و هر جا احساس خستگی كردند، باز می كنند و رویش می نشینند. نمونه ابوالقاسم یعقوبی با هفتادسال سن كه در حین گپی كوتاه نكات جالبی را نیز به ما گفت. نكاتی از محله بالون و گذشته اش! این پیرمردها تاریخ زنده این محله اند و خاطراتشان به اندازه كتابی قطور است كه حوصله ای می خواهد تا آن را از سینه اینان بیرون بكشد.بالون اماكن كهن زیادی دارد.
از مسجد و حسینیه و حمام گرفته تا آب انبار و درختان كهن! می گویند از اماكن بسیار قدیمی كه شناسنامه محله و حتی كن محسوب می شود. «تكیه» بالون است. مدتی نمی گذرد كه در هنگام تعمیر این تكیه به سنگ نوشته ای برخورده اند كه نشان از «وقف كنندگان» این تكیه می دهد. سنگی قدیمی كه الان در دیواره كناری تكیه كار گذاشته شده. اما اهالی می گویند قدمت این تكیه بیش از سیصدسال است. اگر چه به نظر می رسد از این هم بیشتر باشد. محله بالون با چهارهزارنفر جمعیت امروز از محله های پرجمعیت كن است كه در ضلع جنوبی این منطقه واقع شده با محصولاتی كشاورزی مانند: گندم، سیب، توت، انار، خرمالو و …! البته گندم در سال های دوردست كشت می شده و امروزه زمینی برای كشت گندم در این اطراف نیست. در بالون یكی دو قنات جاری است كه یكی از آنان قنات فرمانفرما نام دارد كه حكایت طولانی و جالبی دارد. اما از آن جالب تر و حیرت انگیزتر مسجد قدیمی سر چاه است كه جزو میراث فرهنگی شناخته شده. در مسجد دوچنار قدكشیده كه طبق محاسبات قدمت آنها به بیش از نهصدسال می رسد. اسماعیلیان یا همون اسمالون خودمون اسمالون یا اسماعیلیان محله ای است در حاشیه كن و ضلع غربی كن. چیزی از اسمالون در دست نداشتم حتی نمی دانستم چرا اسماعیلیان؟! آیا خاندانی در این محله سكونت داشتند یا …! به هرحال برای روشن شدن نكات تاریك بحث به سراغ حاج شعبان علی از اهالی قدیمی رفتم. حاج شعبانعلی درست نمی داند. ولی احتمال می دهد قدمت اسمالون به بیش از چهارصد یا پانصدسال برسد. بناهای قدیمی مانند آب انبار و حمام كه نشان می دهد قدمت این محله شاید از آنچه می پندارند بیشتر باشد. این حمام توسط میراث فرهنگی ضبط شده است .