توپ مرواريد تهران

توپ مرواريد ، يک توپ نظامي بزرگي بوده که در ميدان ارگ تهران قديم، روبروي نقاره‌خانه قديم جاي گرفته بود. اين توپ بعدها به محوطه ساختمان باشگاه افسران وزارت جنگ (ساختمان کنوني شماره ۷ وزارت خارجه) در شمال ميدان مشق تهران جابجا شد.وجه تسمیه این توپ معلوم نیست اما برخی (کتیرائی، ۱۳۷۸) علت نامگذاری را چند رشته مروارید ذکر کرده‌اند که به دهانه توپ آویزان بوده‌است. نوشته برجسته حک شده در داخل ترنج روی توپ نام سازنده آن را یک ریخته‌گر نامدار اصفهانی به نام استاد اسماعیل ریخته‌گر و سال ساخت آنرا ۱۲۳۳ قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار ذکر کرده‌است. این توپ هم اکنون در مدخل ساختمان شماره هفت وزارت امور خارجه قرار دارد.
جعفر شهری در کتاب طهران قدیم آورده است:«…دخترها و بیوه زن ها به طرف توپ مروارید که توپی مفرغی بزرگ بر روی دو چرخ و بر بالای سکوئی بود و در جای پیکره فعلی میدان ارک، مقابل وزارت اطلاعات، قرار داشت، رو می آوردند و جهت بخت گشایی از زیر آن رد شده، بر لوله سوار می شدند و سر می خوردند و این کار را مجرب ترین عملی می دانستند که با آن تا سال دیگر به خانه شوهر می روند و اشعاری از این قبیل داشتند که دو بیتی اول آن را هنگام سوار شدن و سر خوردن و دو بیتی دوم را موقع دخیل بستن می خواندند[۱]: »ای توپ تن طلایی، از غم بده رهاییبختی جوون و نون دار، روزی بکن زجاییای توپ چاره ها کن، کارم گره گشا کنصد تا گره به هر نخ، من می زنم تو واکن
درباره این این توپ داستان‌های بسیاری روایت شده است.از جمله این که شاه عباس آن را از پرتغالی‌ها در جزیره هرمز به غنیمت گرفته یا این که به دستور کریم خان زند در شیراز ساخته شده یا حتی در منابع دیگری آمده است که نادر شاه آن را از هندوستان به ایران آورده است.
این توپ در فرهنگ عامه حائز اهمیت بوده‌است به نحوی که در دوران قاجار خرافات بسیاری پیرامون آن شکل گرفت و مردم برای گرفتن حاجتهای خود به آن توسل می‌جستند.رواج خرافاتی از این قبیل ، باعث شده بود عده ای از زنان و دختران ، به نیت حاجت روایی و بخت گشایی به دورش جمع شوند و به آن دخیل ببندند، بخصوص در شبهای بیست وهفتم ماه رمضان و شبهای قدر . درشب چهارشنبه سوری نیز زنان و دختران پول و شیرینی و کله قند به نگهبانان توپ می دادند تا در اجرای مراسمشان آزاد باشند.صادق هدایت کتاب توپ مرواری را در انتقاد از خرافات رایج میان مردم در باره این توپ با توجه به اوضاع سیاسی و اجتماعی آن دوره نوشت.
مسیر مترو نزدیک ترین ایستگاه مترو به این مجموعه ایستگاه امام خمینی واقع در تقاطع خط یک و دو مترو تهران است.
آدرس : میدان امام خمینی – خیابان امام خمینی – میدان مشق – ضلع شمالی میدان