روستای کاکان

موقعیت جغرافیایی وتاریخچه روستای کاکان
روستاي کاکان از توابع بخش مرکزي شهرستان بويراحمد، با مختصات جغرافيايي ۵۱ درجه و ۴۸ دقيقه طول شرقي و ۳۰ درجه و ۳۵ دقيقه عرض شمالي، در ۳۰ کيلومتري جنوب شرقي ياسوج قرار دارد.اين روستا از اطراف به ارتفاعات بلند و سر به فلک کشيده دنا محدود مي‌شود.روستاي کاکان از سطح دريا در حدود ۱۹۲۰ متر ارتفاع دارد. آب و هواي اين روستا در فصول بهار و تابستان، مطبوع و دلپذير و در زمستان سرد است.روستاي کاکان يکي از روستاهاي تاريخي و با قدمت استان کهکيلويه و بويراحمد به شمار مي‌رود. اين روستا در گذشته، ييلاق خوانين بويراحمدي بوده است و متجاوز از ۲۰۰۰ سال قدمت دارد. در قسمت‌هايي از اين روستا، کتيبه‌هاي مربوط به دوره هخامنشي کشف شده است.مردم روستاي کاکان به زبان‌ لري سخن مي‌گويند. آن‌ها مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند.الگوي معيشت و سکونت
اقتصاد اين روستا بر پايه فعاليت‌هاي زراعي، باغداري، دامداري و پرورش زنبور عسل استوار است. گروهي از مردم، در بخش خدمات و توليد صنايع دستي اشتغال دارند. اراضي روستا به دو صورت آبي و ديم مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرند و محصولات عمده زراعي گندم و جو است.انواع ميوه‌ها مانند سيب، گردو، هلو و زردآلو در باغات روستا به عمل مي‌آيد. گوشت قرمز، شير، ماست، پنير، کشک و روغن حيواني مهمترين فرآورده‌هاي دامي روستاي کاکان به شمار مي‌آيند. گروهي از مردم روستا به ويژه زنان و دختران در فصول پاييز و زمستان به بافت و توليد انواع صنايع دستي از قبيل قالي، گبه، جاجيم، پلاس و چادر مي‌پردازند.روستاي کاکان با بافت مسکوني متمرکز در محدوده کوهستاني شهرستان کهکيلويه و بويراحمد استقرار يافته است. اکثر خانه‌هاي اين روستا در يک طبقه و برخي از آن‌ها در دو طبقه با ديوارهاي قطور و سقف مسطح ساخته شده‌اند.مصالح به کار رفته در ساخت واحدهاي مسکوني شامل خشت، گل، تيره‌هاي چوبي و سنگ است.خانه‌هاي روستاييان با توجه به نحوه معيشت و فعاليت‌هاي توليدي و اقتصادي به قسمت‌هايي مانند اتاق استراحت، خواب، آغل، انبارهاي غله و علوفه و کارگاه توليد صنايع دستي تقسيم شده‌اند. ايوان خانه‌ها، در فصول بهار و تابستان، محلي براي گردهمايي اعضاي خانواده است و در ساير فصول، براي انجام فعاليت‌هاي معيشتي مورد استفاده قرار مي‌گيرند.جاذبه‌هاي گردشگريروستاي کاکان چشم‌اندازهاي طبيعي بسيار زيبايي دارد. مهمترين جاذبه‌هاي طبيعي اين روستا عبارتند از:آبشار زيبا و شگفت‌انگيز مارگون، در مرز دو استان کهکيلويه و بويراحمد و فارس، در شرق شهر ياسوج و در نزديکي روستاهاي مارگون و کاکان واقع شده است. اين آبشار بلند در بالا دست تنگة زيبا و خوش آب و هواي مارگون جاري است. رگه‌هاي متعدد و حيرت‌آور آن به درون دره سرازير مي‌شوند.دامنه‌هاي مملو از لاله‌هاي واژگون و ديگر گل‌هاي وحشي، زيبايي منحصر به فردي به اين دره بخشيده است. چشم‌انداز اين دره رويايي براي طبيعت دوستان، جاذبه‌اي بسيار جالب توجه و استثنايي است.هفت چشمه، معروف‌ترين چشمه در اطراف آبشار مارگون است. حواشي زيبا و باطراوت آن به ويژه در بهار و تابستان، فضاي مناسبي براي اقامت گردشگران به شمار مي‌رود.حواشي چشمه نمک نيز بسيار سرسبز و زيبا است.گسترة باغات انبوه و سرسبز، از ديگر جاذبه‌هاي طبيعي روستاي کاکان است. چشم‌انداز اين باغ‌ها به خصوص در فصل تابستان و هنگام به بار نشستن درختان ميوه، بسيار تماشايي است.پيست اسکي دنيا در نزديکي منطقه آب نهر کاکان و به فاصلة ۱۸ کيلومتري از شهر ياسوج قرار دارد. طول اين پيست ۶۰۰ متر و عرض آن ۱۵۰۰ متر است. پيست اسکي دنا از امکانات مناسبي همچون دستگاه بالابر، تله اسکي بشقابي، خوابگاه و رستوران برخوردار است. در فصل زمستان علاقه‌مندان بسياري با مراجعه به روستا، از اين پيست استفاده مي‌کنند.قلعة خوانين يکي از بناهاي ارزشمند و تاريخي روستاي کاکان است. مصالح به کار رفته در ساخت آن خشت و ملاط گل مي‌باشد. قدمت اين قلعه، به دورة قاجاريه مربوط است.روستاي کاکان، در اعياد بزرگ ملي و مذهبي عيد نوروز، فطر، قربان، غدير و ميلاد پيامبر (ص) غرق شادي و سرور است. مردم روستاي کاکان، از عشاير قشقايي، بويراحمدي و ممسني هستند. جشن‌هاي عروسي با آداب و سنن محلي از جمله مهمترين مراسم اين روستا به شمار مي‌رود. عروسي، معمولاً در فصل بهار و تابستان انجام مي‌گيرد.بهره‌گيري از انواع موسيقي قشقايي و لري در مراسم جشن و سرور اين روستا رايج است. موسيقي ايل قشقايي توسط «عاشيق‌ها»، «چنگيان» و «ساربانان» اجرا مي‌شود و در اين ميان، موسيقي عاشيقي از جايگاه والايي برخوردار است.ترانه‌هاي عاشيق‌ها و چنگيان به زبان ترکي قشقايي خوانده مي‌شود ولي ساربانان با زباني که در اصطلاح محلي به نام «کوروشي» مشهور است آواز مي‌خوانند.رقص‌هاي محلي قشقايي عمدتاً به صورت گروهي اجرا مي‌شود. رقص چوب به لحاظ شيوه اجرا و حرکات موزون اجرا کنندگان آن، جذابيت خاصي دارد. رقص زنان قشقايي به نام «رقص هلي» مشهورترين رقص محلي قشقايي‌هاست. انواع آلات موسيقي قشقايي عبارتند از سازي شبيه سه تار، کمانچه و ني.بهره‌گيري از موسيقي لري نيز در ميان مردم روستاي کاکان رواج دارد. آلات موسيقي متداول لري عبارتند از: ني، کمانچه و سرنا. انواع رقص‌هاي لري مانند رقص دوپا، رقص سه پا، رقص چوب و چوب بازي در مراسم عروسي، جشن تولد و غيره اجرا مي‌شود.اجراي مسابقات تيراندازي و سوارکاري در اکثر مراسم عروسي و شادي روستاييان مرسوم است.ورزش‌ها و بازي‌هاي بومي اين روستا شامل تيراندازي، سوارکاري و گرنا است.پوشاک غالب مردم روستاي کاکان، مشتمل بر انواع لباس‌هاي محلي قشقايي و لري است.پوشاک مردان قشقايي شامل کلاه نمدي، پيراهن، شلوار (تنبان) مشکي، آرخاليق يا لبادة سفيد رنگ و زرد رنگ، چوقه يا عباي پشمي سفيد رنگ و شال کمر مي‌باشد. چوپانان نيز از بالاپوش نمدي موسوم به «کپنک» استفاده مي‌کنند.پوشاک زنان قشقايي بسيار متنوع و خوش طرح و رنگ است و شامل بورک (نوعي کلاه مخملي کوچک)، آرخاليق (نيم تنه مخمل) لچگ، يايليق، تنبان يا شليته و پيراهن است.لباس مردان بويراحمدي شامل جبه، کلاه نمدي، شال و گوال (کمربند چرمي)، زناره، کورک (تن‌پوش چوپانان) مي‌باشد و پاپوش آن‌ها گيوه و کفش است.لباس زنان بويراحمدي نيز مشتمل بر دستمال لاکي يا چارقد لاکي به رنگ مشکي، مي‌نا (دستمال دور سر، لچگ)، دلک (آرخاليق، کت زنانه)، جومه (پيراهن)، تنبون، مناگير، دستبند و چادر مي‌باشد.
*پیست اسکی کاکان*
تنها پيست اسكي جنوب كشور در دامنه هاي رشته كوه زاگرس بوده كه ارتفاع شروع آن از سطح دريا ۲۸۵۰ متر است. طول اين پيست ۶۰۰ متر و عرض آن ۱۵۰۰ متر مجهز به دستگاه بالابر تله اسكي بشقابي و خوابگاه مي باشد. مدرسه اسكي همراه با هفت مربي و محل كرايه تجهيزات اسكي در كنار پيست واقع شده است. اين پيست در يكي از مناطق بكر كوهستاني ياسوج جنب منطقه آب نهر واقع گرديده و بهترين مكان طبيعي ورزشهاي زمستاني براي خانواده ها مي باشد.
وجه تسمیه کاکان
درخصوص اینکه چرا این منطقه را کاکان می نامند روایات متعددی وجود دارد
ازجمله سندی که در فارسنامه ناصری وجود دارد
که ضمن بر شمردن خصوصیات طبیعی منطقه کاکان و کمهر اعلام داشته ((چند سالی است که این منطقه را قاسم خان کشکولی تصاحب نموده است))و گویا این منطقه را که دشتی هموار وسرشار از چشمه های آب شیرین وزمینی حاصل خیز است را به زیر کشت گندم میبرند و….
عده ای دیگر را عقیده بر این است که اسم اصلی دهستان کان کان بوده که مفهوم این دو کلمه معدن در معدن یا معدن معدنها می باشد. وعلت این گونه تعبیر را وجود معادن وکانی های زیر زمینی آن از جمله گوگرد نمک نفت وآهن و…خصوصا در منطقه تل خالی می باشد.اخیرا این منطقه جهت ایجاد منطقه گردشگری به بخش خصوصی واگذار گردیده.که اقدام به خرید زمین از کشاورزان و… نموده اند
گروه دیگری چنین عقیده دارند که کاکان و ماکان دو تن از فرزندان تیمور لنگ بوده اند که کاکان در این منطقه به کشت وزرع با زیر دستان خود پرداخته است به همین علت نام این دهستان کاکان نامیده شده است.
در بین اقوال یاد شده قول دوم که نامگذاری منطقه کاکان را ناشی از معادن ومنابع آن مینامدمنطقی تر وبا سند تر می باشد
از انجا که منطقه کاکان یکی از قسمتهای شولستان((نور آباد ممسنی)) به شمار می رفت آن را در گروه بندی عشیره ای از طوایف جاوید ممسنی به حساب می آورند که گویا بر اثر درگیری بین خوانین قشقایی وسران ایل جاوید این منطقه به منطقه خوش نشین ایل قشقایی پیوسته است.شاید بر اثر تصاحب این منطقه بین ایل قشقایی وجاوید توافقی صورت پذیرفته است.
این منطقه از گذشته تا سال ۱۳۶۶ ه.ش جزء استان فارس بوده واز این تاریخ تا کنون جزء استان کهگیلویه وبویر احمد محسوب می گردد
DIGITAL CAMERA