روستای كندوله

وستاي كندوله مركز دهستان كندوله از توابع بخش دينور شهرستان صحنه در استان كرمانشاه، با مختصات جغرافيايي ۴۷ درجه و ۱۳ دقيقه طول شرقي و ۳۴ درجه و ۳۹ دقيقه عرض شمالي، در فاصله ۵۲ كيلومتري شهر صحنه و ۷۵ كيلومتري مركز استان (كرمانشاه) قرار گرفته است. اين روستاي زيبا از شمال به كوه كوله بزرگ، از شمال غرب به كوه خره سياه و از جنوب به كوه پير آفتاب محدود مي‏شود و جاده‏اي آسفالته و مناسب دارد.كوه پير آفتاب محدود مي‏شود و جاده‏اي آسفالته و مناسب دارد. روستاي كندوله در ناحيه كوهستاني استقرار يافته و از سطح دريا ۱۹۷۰ متر ارتفاع دارد، آب و هواي كندوله معتدل و كوهستاني است. در بهار و تابستان معتدل و در پاييز و زمستان سرد است.برخي بناي روستاي كندوله را به دوران آل بويه نسبت مي‏دهند. گفته مي‏شود اين محل در اصل مكان قلعه ركن‏الدوله بوده است كه بعدها به صورت «كندوله» درآمده است. اين نام در تلفظ مردم محلي «كنوله» ناميده مي‏شود. بنا به روايت ديگري «كند» در تركي به معني ده است و چون اين ده نيز مركز حكومت (الدوله) بوده است، پس از اختصار به «كندوله» تغيير يافته است؛ بناهاي امامزاده پيرافته، قلعه مردان و آثار باقي مانده ديگر نشانگر قدمت و سابقه تاريخي اين روستا است. مردم روستاي كندوله به زبان كردي با گويش هورامي سخن مي‏گويند، آنان مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند.براساس نتايج سرشماري سال ۱۳۸۵، روستاي كندوله ۱۵۰۰ نفر جمعيت داشته است . درآمد اكثر مردم روستاي كندوله از باغداري و دامداري تأمين مي‏شود. علاوه بر فعاليت‏هاي مذكور، در اين روستا قالي‏بافي نيز رواج دارد. انگور، زردآلو، سيب، گلابي و هلو، از مهم‏ترين محصولات باغي و سردرختي اين روستا به شمار مي‏روند و گندم نيز از جمله محصولات زراعي روستاست .دامداري مشتمل بر پرورش گاو و گوسفند، يكي از فعاليت‏هاي اقتصادي مردم روستاي كندوله است و شيره، كره، ماست، پنير و روغن حيواني از فرآورده‏هاي لبني روستا به شمار مي‏آيند. گروهي از زنان و مردان روستا نيز به قالي‏بافي مي‏پردازند.روستاي كندوله در كوهپايه استقرار يافته و بافت مسكوني متمركز دارد. خانه‏هاي روستاييان غالباً داراي ايوان مي‏باشند. عمده مصالح به كار رفته در خانه‏ها، خشت و گل است كه هنرمندانه به كار گرفته شده‏اند . ديوار خانه‏هاي خشتي به دليل سرماي سخت زمستان ضخيم است و در قاب روزنه‏ها پنجره‏هاي كوچكي تعبيه شده است. سقف خانه‏ها مسطح و با تيرهاي چوبي و اندود كاهگل پوشيده شده است. در ساخت خانه‏هاي جديد از مصالح مقاوم آهن، گچ، آجر و سيمان استفاده مي‏شود. روستا، معابر عريضي دارد و در برخي از آن‏ها درختان بلند و نهرهاي آب، فضاهاي دلپذيري را به وجود آورده‏اند.فضاي روستاي كندوله از نظر طبيعي بسيار دل‏انگيز و زيباست. انگور يكي از مهم‏ترين محصولات زراعي و جذاب آن است. تاكستان‏هاي زيبا و متعددي كه در فصل تابستان خوشه‏هاي انگور از تاك‏هاي آن آويزان مي‏شوند، مناظر بسيار جذاب و چشم‏نوازي را پديد مي‏آورند، به ويژه آنكه روستا در دامنه كوه واقع شده و باغات پلكاني دارد.اطراف روستاي كندوله، با كوه‏هايي احاطه شده است كه چشم‏ندازهاي بسيار زيبا و تماشايي دارند. سطح كوه‏ها در فصول بهار و تابستان از انواع كمياب گياهان خودرو و گل‏هاي رنگارنگ پوشيده مي‏شود و فضاي بسيار زيبا و دلكش به وجود مي‏آورد. در فصل زمستان نيز كوه‏ها از برف پوشيده مي‏شوند و جلوه طبيعي خاصي مي‏يابد.در ۲۶ كيلومتري روستا، دشت پهناور و معروف دينور واقع شده است. دشت دينور از رسوبات رودخانه‏هاي دينور و كنگرشاه به وجود آمده است. اين دشت به لحاظ مناظر طبيعي، بسيار زيبا و منحصر به فرد است.انواع درختان كيكم، بلوط، گويچ، بلالوك و ارژن و همچنين پونه، گل گاوزبان، گل كبود، گل ختمي، بومادران و گون كه مصارف دارويي نيز دارند، دشت دينور را به ويژه در بهار و تابستان به بهشتي زيبا مبدل مي‏سازند. اين دشت زيستگاه انواع پرندگان و جانوراني مانند كبك، تيهو، گرگ، روباه و خرگوش است.بر فراز تپه بلند پيرافته، بقعه امامزاده پيرافته قرار دارد كه از بناهاي مذهب روستا به شمار مي‏رود. بناي اوليه امامزاده در آتش‏سوزي از بين رفته و به جاي آن بناي جديد ساخته شده است. اين بنا شامل يك اتاق و يك ايوان است. سقف اتاق و ايوان با تيرهاي چوبي پوشيده شده و بام آن گل‏اندود است. در كنار بقعه، درخت ون كهنسالي وجود دارد كه بدون آبياري پابرجا مانده است.در حوالي دهكده كندوله بقعه نور بخش واقع شده است كه محوطه اطراف آن به عنوان گورستان روستا مورد استفاده قرار مي‏گيرد. بناي اصلي بقعه نوربخش شامل اتاقي است كه از سنگ، خشت و گل ساخته شده است. بقعه مزبور از آثار مذهبي روستاي كندوله است.قلعه مروان بر بالاي كوه لمه قه‏لا (سيه قلعه) در شمال شرقي كندوله، واقع شده و مصالح بكار رفته در آن از سنگ و ملاط گچ است. مردم كندوله معتقدند كه اين قلعه محل پنهان شدن مروان خليفه اموي بوده است. قلعه مروان از آثار تاريخي اين روستاست. مردم روستاي كندوله همانند تمام ايرانيان، در اعياد بزرگ ملي و مذهبي به جشن و سرور مي‏پردازند. برگزاري مراسم چهارشنبه سوري و عيد نوروز از مهم‏ترين مراسم مردم اين روستا است. تعزيه‏خواني در ماه محرم و برگزاري مراسم عزاداري عاشورا، از مهم‏ترين آيين‏هاي مذهبي روستا به شمار مي‏روند.مهم‏ترين صنعت دستي و هنري مردم روستا، بافت انواع قالي با طرح‏هاي بومي (برگرفته از طرح‏هاي كردي) و طرح‏هاي غيربومي است و جنبه صادراتي دارند.رايج‏ترين بازي‏هاي روستاي كندوله عبارتند از قل قلان، كه نوعي بازي شبيه «لي لي» است و بازي پهلان، كه نوعي بازي سنگ‏پراني با دست، به سوي هدف مي‏باشد. از انواع ديگر بازي‏هاي مردم اين روستا مي‏توان به شال دوركي، اكل مكل، تران و ترنه بازي اشاره كرد.در ميان مردم روستاي كندوله نيز مانند ساير نقاط كردنشين، موسيقي جايگاه ويژه‏اي دارد و در اكثر مراسم جشن و سرور، همراه با نواختن سازهاي محلي، مردم به رقص و پايكوبي و خواندن ترانه‏هاي شاد مي‏پردازند.پوشاك زنان روستاي كندوله شامل سربند، پيراهن بلند، كلنجه، قبا، جافي است و پوشاك مردان نيز از عرق‏چين، سربند، كرواسي فقيانه، كوله بال، قبا، شال، سلته، جافي، جوراب و گيوه تشكيل شده است.از انواع غذاهاي متداول در روستاي كندوله مي‏توان به دوغينه كه با بلغور گندم و دوغ ترش پخته مي‏شود؛ آش شلغم كه با شلغم، آب انارو بلغور گندم تهيه مي‏شود؛ آش ترش كه با حبوبات و سبزي‏هاي معطر و دوغ پخته مي‏شود و همچنين به نوعي دلمه محلي اشاره كرد.دسترسي: روستاي كندوله از طريق شهرهاي كرمانشاه، صحنه و كامياران قابل دسترسي مي‏باشد و جاده‏هاي منتهي به اين روستا از شهرهاي مزبور مناسب و آسفالت است.
روستاهاي كندولهبه مرکزیت روستای کندوله مشتمل بر ۳۳ روستا، مزرعه و مکان به شرح زیر:۱ – کندوله، ۲ – پشت‌پیرافته، ۳ – پریان، ۴ – شریف‌آباد، ۵ – بزه رود، ۶ – قلعه بزه رود، ۷ – کهریز، ۸ – چشمه غلام ویس، ۹ – حجت‌آباد، ۱۰ – تراز و بره، ۱۱- مله‌هانه، ۱۲ – تازه‌آباد، ۱۳ – امیرآباد، ۱۴ – کری‌زاغه، ۱۵ – سرچمن، ۱۶ – گرماب، ۱۷ – قروجنگ، ۱۸ – سیاه‌خانی، ۱۹ – چشمه آلوچه، ۲۰ – خلیل‌اله،۲۱ – علی‌آباد، ۲۲ – کرتویچ علیا، ۲۳ – کرتویچ سفلی، ۲۴ – ازناب علیا، ۲۵ – ازناب سفلی، ۲۶ – چشمه بیگلر، ۲۷ – چشمه قبنر، ۲۸ – کنک، ۲۹ -‌کرم‌بست، ۳۰ – اسلام‌آباد بزه‌رود، ۳۱ – مزرعه عثمان دره، ۳۲ – امامزاده سید جلال‌الدین،امامزاده های کندولهامامزاده پیرافته در روستای کندولهامامزاده سلطان احمد( سلطان احمی) در اراضی روستای کندولهامامزاده سید ابراهیم در روستای پریانبنای امامزاده پیرافته (پیر یافته) یا امامزاده محمد حسین یکی از صدها بنای مذهبی استان کرمانشاه است که در روستای کندوله از بخش دینور شهرستان صحنه قرار دارد.بنای این امامزاده بر روی تپه بلندی به نام پیرافته که در نزدیکی روستای کندوله قرار دارد، واقع شده است بنای اصلی این امامزاده که دارای معماری خاصی بود در گذشته نه چندان دور بر اثر یک آتش سوزی از بین رفته بود و در سال ۱۳۵۱ بنای جدیدی توسط اهالی منطقه بر روی مرقد این امامزاده احداث شده است، ( گرچه پس از این تاریخ نیز چندین بار بنای این امامزاده توسط اهالی روستا تعمیر و مرمت شده است). این بنا دارای یک اتاق و یک ایوان است که در ورودی بقعه متبرکه امامزاده پیرافته در ایوان قرار دارد. همچنین سقف ایوان با تیرهای چوبی پوشیده شده و بام این بنای مذهبی استان کرمانشاه به سبک معماری خانه های روستا گل اندود شده است. در کنار بقعه، درخت ون کهنسالی وجود دارد که به گفته اهالی روستا سالیان سال است که بدون آبیاري پابرجا مانده است. این بقعه متبرکه در بین اهالی منطقه و به ویژه مردم روستای کندوله بخش دینور دارای احترام خاصی است.
طوايف كندوله کندوله از طوایف معروف در منطقه ی کرمانشاهان است. کندوله دارای خاندان علمای محلی بوده است . اهالی کندوله پیرو مذهب اثنی عشری هستند و به گویش هورامی تکلم می کنند. از کندوله شاعران برجسته کردی سرا و فارسیگوی برخاسته که از آن جمله الماس خان کندوله ای شاعر بزرگ کرد، ملک بیستون و ملا رضا و مرحوم محمد باقر بانیانی شاعر خوش قریحه هستند. اهالی کندوله، بهلول از عقلای مجانین دوره ی عباسی را منسوب به این منطقه می دانند. در کندوله بیش از هزار و هشتصد قطعه باغ را در دل کوه با نهایت جدیت و تلاش به وجود آورده اند.طایفه کندوله به تیره های متعدد تقسیم می شوند و در محل سکنی خود، سه محله ی اصلی ، محله بالا، محله وسط و محله پایین را تشکیل می دهند.تیره های محله بالا و سران تیره ها: ۱- تیره چراغه (کدخدا کاکی)۲- تیره باقره( میرزا رجب خان) ۳- تیره رضا ویس( میرزاخان) ۴- تیره جهان ویس( کدخدا الله مراد) ۵- تیره شهباز بک (کامبارک) ۶- تیره زنگله (جانعلی) ۷- تیره حسینعلی وکیل باشی ۸- تیره کاصیدیم(محمد ولی) ۹- تیره داروغه (شاه کرم) ۱۰- تیره مشهدی حسین (ملک مهرخان)تیره های محله وسط (سمایله): ۱- تیره شامبیاتی(محمدعلی خان کندوله ای)۲- تیره غلامعلی(میرزا سبز علی) ۳- تیره ملا صالح ۴- تیره صوفی محمد حسین ۵- تیره مخموله (محموده) ۶- تیره شرف الملک ۷- تیره استاد اسماعیل۸- تیره استاد قاسم ۹- تیره دوم (گیوه کش ها) ۱۰ تیره مؤمنهتیره های محله پایین(واره): ۱- تیره مامه حسینعلی۲- تیره بابا ۳- تیره آخوندها ۴- تیره علی سلیمه ۵- تیره کاکا ۶- تیره باوکه ۷- تیره خره کلی ۸- تیره جماعت سیاه ۹- تیره عراقی ها ۱۰ تیره دراویش ۱۱- تیره ملازمان ۱۲- تیره محمد کرمانی۱۳ تیره فرهاد کندوله( جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان ج ۱ ص۶۴۳)
تقديم به دوستداران شعر و ادبشعري به زبان كنيوله اي تقديم به شما:به شاران ماچان کنیوله شارندورش گولنو بینش گلزارنباغوباغاتش صفای هنیش هن هرباغیش ماچی رازی هنیشپیرافتش ماچی جه اسرو سرن سلطان احمدن خیلی سرورنجه فصل زمسان هواش خیلی سردن جه تمام منطقه زوانش فردنتقدیم به تمام ماچو زوانان ماچوت په نه، واچه ش په نه، واتش په نه ت، واچه م په نهمعنی شعر:به شهرهه می گویند کندوله شهر استدورو برش گل است و بین آن گلزار استباغ و باغاتش صفای دیگری دارددر هر باغی انگار رازی دیگر نهفته استپیرافته را می گویی از هر سرس سرتر استجایگاه سلطان احمد است که سر ور استدر فصل زمستان هوای بسیار سردی داردزبانش در تمام منطقه منحصر به فرداستماچو زبان:بسیاری از مورخین به هورام زبانان ماچو زبان نیز گفته اندبهت مگم، بهش بگو، بهت گفت، بهم بگو.